'Troostmeisjes' van Nederlandse fotograaf Banning nu ook te zien in Japan

'Troostmeisjes' van Nederlandse fotograaf Banning nu ook te zien in Japan
Door: Merel Bem − 23/09/14, 10:00


© ..

De Nederlandse fotograaf Jan Banning maakte een indringende portretserie van vrouwen die in de Tweede Wereldoorlog werden gedwongen tot seks in Japanse legerbordelen. Pas vier jaar na publicatie zijn de foto's ook in Japan te zien.

Daar is Wainem weer. De oude Indonesische vrouw met de indringende blik sierde in 2010 het omslag van het boek Troostmeisjes van fotograaf Jan Banning (60). En nu staat ze prominent op de cover van het oktobernummer van DAYS JAPAN, een geëngageerd Japans tijdschrift over documentairefotografie. Een opmerkelijke stap, waar, zo hoopt Banning, 'heibel en debat' van zal komen.

Wainem en de andere Indonesische vrouwen die destijds door Banning werden gefotografeerd, verwijzen namelijk naar een van de grootste Japanse taboes: het seksueel uitbuiten van zo'n 200 duizend jonge Indonesische, Chinese, Koreaanse en ook Nederlandse meisjes door Japanse soldaten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het is een onderwerp dat in Japan nog altijd voor politieke verdeeldheid zorgt tussen degenen die erkenning willen voor de uitgebuite vrouwen, en de rechtse meerderheid die beweert dat de meisjes professionele prostituees waren. De huidige regering onder leiding van premier Shinzo Abe is niet toeschietelijk gebleken in het tegemoetkomen van de vrouwen.

Tussen 2007 en 2009 reisden Jan Banning en journalist Hilde Janssen door Indonesië om de inmiddels oude 'troostmeisjes' te interviewen en te portretteren. Hun project werd op veel plekken tentoongesteld, onder meer in Frankrijk, Denemarken en Indonesië, maar nooit in Japan. Nu besteedt niet alleen DAYS JAPAN aandacht aan Troostmeisjes, er is ook sprake van een tentoonstelling in 2015, georganiseerd door het kleine Women's Active Museum (WAM) on War and Peace in Tokio.

Maatschappelijk debat
Banning noemt het gebeuren 'één van de meest bevredigende momenten uit mijn carrière. Het is altijd mijn streven geweest om fotografie een rol te geven in het maatschappelijke debat'. Volgens hem is de kans groot dat het in Japan gaat 'pruttelen' naar aanleiding van de 'provocatieve' daad van het fotografietijdschrift en de plannen van WAM. 'Ik weet hoe het gaat wanneer je in Japan een plek zoekt voor zo'n onderwerp: moeizaam, omdat je aan alle kanten wordt tegengewerkt.'

Of de voormalige troostmeisjes blij zullen zijn met de situatie, durft Banning niet met zekerheid te zeggen. 'We gaan proberen ze te bellen, maar dat zal lastig zijn. Veel van hen zijn al overleden. De nog levende vrouwen zijn moeilijk bereikbaar en bovendien terughoudend. Maar ik heb gemerkt dat sommige dames ons project als een soort 'empowerment' hebben ervaren. Ik vermoed dat zij het prachtig vinden dat dit nu gebeurt.'

Volkskrant