Ja zeggen, maar nee bedoelen…

JESSICA ANTHONIO

Ja zeggen, maar nee bedoelen…
Geplaatst op 28 februari 2016 door jessica anthonio


Situatie:

Indische dame, woont alleen en zelfstandig. Geen familie om op terug te vallen. Is enkele weken geleden geopereerd en is nu weer thuis. Ze is dagelijks afhankelijk van de zorg die wij aanbieden. Zij is al haar hele leven erg op zichzelf, trots en straalt een allure uit die een Indisch vrouw betaamt. Ze heeft aangegeven dat zij het niet prettig vindt om veel verschillende ‘zusters’ over de vloer te hebben omdat zij nog steeds kampt met het overgebleven wantrouwen vanuit het verleden. Begrijpelijkerwijs houden wij daar rekening mee, en anticiperen onze zorgmomenten daarop. Laatst nam een collega toch een stagiaire mee, en hebben zij met zijn tweeën zorg verleend bij deze Indische dame. Mijn collega had nog vóór het binnentreden van haar woning gevraagd of Mevrouw het erg vond dat zij met zijn tweeën kwamen. “Nee hoor kom maar binnen, ik vind het niet erg” had zij geantwoord… Achteraf bleek dat Mevrouw het toch niet als prettig had ervaren en liever alleen bekende en vertrouwde gezichten zag, zo fluisterde ze dat een andere collega toe….

Ja zeggen, maar Nee bedoelen…
Aanvoelen:

Je moet het maar aanvoelen, zo als niet Indische… Mijn collega die samen met de stagiaire kwam begreep er helemaal niks van. ‘Maar ze zei tóch dat ze het niet erg vond? Hoe leg je het een collega van niet Indische komaf uit, dat het niet gaat om wat ze zeggen maar dat je eigenlijk moet aanvoelen wat ze bedoelen? Het letten op de non verbale communicatie, het gevoel wat waarneembaar is… Het is haast niet uit te leggen, het is een gegeven dat de Indische cultuur een cultuur van bescheidenheid is, een cultuur dat jou geen “Nee”wilt verkopen want dat is naar onze adat onbeleefd. Nee zeggen kan de vragende partij teleurstellen, kwetsen zelfs.. en dat willen wij vermijden.

Beleefdheidsvormen:

In het oude Indië en in veel Indische gezinnen hier in Nederland heerst die beleefdheidsvorm nog steeds. Wanneer er ons iets gevraagd wordt zullen wij bijna altijd “ja”zeggen (of wij het ook daadwerkelijk doen is een tweede) maar nee verkondigen is vooral bij de voorgaande generaties haast ondenkbaar. Behalve als ons iets wordt aangeboden… wanneer wij iets krijgen of iemand biedt ons iets aan om te doen, dan doen wij het tegenovergestelde.. Gelijk ja zeggen kan niet! Rakus! Eerst een aantal maal weigeren, “Nee hoeft écht niet! Ach ik kan zelf wel” en dan als het echt niet anders kan, mokkend instemmen met wat er ons aangeboden wordt.

Het snappen van een Indo:

Hoezo zijn wij Indo’s moeilijk te doorgronden ? Moeilijk te snappen? Voor een buitenstaander kan dat heel raar overkomen. Wij vinden alles maar goed, en willen nooit wat aannemen. Een nederige cultuur die in de ogen van anderen, onzeker of zelfs schijnheilig kan overkomen. Want ja, tegen mij zegt ze ‘ja’ maar even later gaat ze haar beklag doen bij anderen. Dan moet ze toch gelijk zeggen wat ze wilt? Maar dat doen wij niet, de meesten van ons zullen je nooit rechtstreeks een ‘Nee ’verkopen ook al gaat wat je vraagt tegen onze principes of onze wil in. Je zult er via via moeten achter komen dat wij het eigenlijk niet willen, want jou rechtstreeks teleur te moeten stellen, dat kan gewoonweg niet.

Mijn invulling daarop:

In mijn jeugd was deze vorm van bescheidenheid ook van toepassing, en ik merkte dat dat gedeelte van het Indisch zijn niet strookte met mijn norm. De waarde van bescheiden zijn stond bij mij wel hoog in het vaandel maar de norm die daarop volgde uitte zich bij mij niet in het verdoezelen van wat ik wil. Ik kon er ook op afgestraft worden als ik iets niet wilde, of als ik als kind een cadeau had gekregen en deze niet mocht laten zien aan neefjes en nichtjes want ik mocht niet opscheppen.. Bescheiden zijn… Ik vond dat de bescheidenheid die mij aangeleerd was mij belemmerde in de wereld waarin ik moest opgroeien. Op school en met vrienden zei ik ook op alles “ja” met als gevolg dat ik omver gelopen werd door iedereen. Opgroeien in de Nederlandse cultuur betekende dat ik moest zeggen wat ik vond en waar ik voor stond, anders werd ik met al mijn goede bedoelingen en aangeleerde bescheidenheid misbruikt door mensen die het wel handig vonden dat ik nooit iets weigerde.

Tot op de dag van vandaag heb ik daar wel eens moeite mee. Een “Nee”verkopen gaat gepaard met wat schuldgevoel, maar door met een “Ja”mijn eigen grenzen over te gaan , dat probeer ik mezelf af te leren. Opgroeien tussen twee culturen kan soms best lastig zijn.. Ik snap de Indische adat, en zal dat ook met alle respect blijven doen. Maar voor mij als derde generatie neem ik mee wat werkt voor mij.. En wat niet werkt probeer ik af te leren. Ik vind het persoonlijk erg belangrijk om duidelijk te zijn in mijn bedoelingen en intenties naar anderen toe. Voor welles nietes spelletjes vind ik het leven te kort. Na best wel wat jaren die bescheidenheid eigen te hebben gemaakt, wat vaak verward werd met een onzekerheid van mijn kant vond ik dat het tijd werd om mijn eigenheid te tonen. Gewoon zeggen wat ik voelde en uiten waar ik voor stond. Ook al kon ik mensen daarmee teleurstellen of voldeed ik daarbij niet aan een ideaalbeeld. En ik moet eerlijk zeggen, het voelde als een bevrijding om te mogen zijn wie ik ben. Van mezelf en voor mezelf.

Met behoud van respect en begrip naar mijn voorouders toe, zal ik bepaalde culturele aspecten zeker meenemen mijn generatie in. Maar tijden veranderen, werelden veranderen en bepaalde aspecten die wel werkten in de tijd van mijn voorouders, dat kan botsen met de huidige tijd en cultuur waarin ik opgroei. Dus neem ik beetjes mee die bijdragen aan mijn groei, en laat ik beetjes varen waarvan ik het gevoel heb dat dat niet meer past.

Jessica Anthonio

Heel bekend.....

DK