Predikant in Batavia was ook slavenhouder

Predikant in Batavia was ook slavenhouder
17-07-2009 08:09| gewijzigd 17-07-2009 11:15 | Maarten Stolk


De stad Batavia in Nederlands-Indië

De Hollandse kerk te Batavia, gebouwd in 1736, naar een tekening van de Brit W. Alexander uit 1806.

ZWOLLE – Na een maandenlange reis kwam evangelist Joseph Kam in maart 1815 op Ambon aan. „Eene grote schaar van volk, meestal zwarte Ambonezen, waren onder mijn gehoor”, schreef de ”apostel der Molukken” over zijn eerste kerkdienst. „Ik was zoo zeer getroffen over dat gezigt, dat ik in de eerste oogenblikken maar nauwelijks in staat was om te spreken.”

Joseph Kam zag „eene Gemeente uit de Heidenen, die vurig naar het Evangelie der Zalig-­heid verlangde.”

Toch waren zending en missie niet alleen bedoeld om „wilde heidenen” te bekeren, zegt prof. dr. G. J. Schutte in het 22e deel van de serie ”Geloof in Nederland”, dat dinsdag verschijnt. Zendelingen beschaafden ook, zij het naar westerse maatstaven. „Zij verrichtten taalstudies, introduceerden onderwijs, verleenden allerlei vormen van ontwikkelingshulp en beïnvloedden de sociale en soms de economische verhoudingen. De betekenis van missie en zending op de toenmalige werelden overzee is moeilijk te onderschatten.”


Predikantenoverschot

De Gereformeerde Kerk wist zich geroepen tot uitbreiding van de christelijke religie. De Verenigde Oost-Indische Compagnie zond tussen 1609 en 1795 ongeveer 600 predikanten naar de Oost. Die kregen een contract voor vijf jaar.

Schutte: „De meeste predikanten waren proponent, een juist afgestudeerde student die nog geen gemeente had. Sommige proponenten hadden op kosten van de Compagnie gestudeerd, anderen konden geen plaats in Nederland vinden, wegens een predikantenoverschot of hun geringe geschiktheid voor het ambt. Geregeld meldden zich predikanten die in hun gemeente waren vastgelopen door ruzie, ergerlijk gedrag, seksuele misdragingen, drankzucht, huwelijkse onmin of financiële problemen.”

Maar het predikantschap overzee verdiende goed. Het begintraktement was bijna 100 gulden per maand, tweemaal zo veel als in het vaderland en evenveel als het salaris van een opperkoopman. De hoge status kostte echter ook geld. „Predikanten in Batavia en andere VOC-steden werden geacht een rijtuig met paarden te onderhouden en een aantal slaven te bezitten – tien slaven werd in 1739 in Batavia een bescheiden aantal genoemd.”

Sommige predikanten kwamen rijk terug. Maar bijna de helft van de 600 predikanten werd ziek en stierf binnen de aanstellingstermijn. De West-Afrikaanse kust, waar de West-Indische Compagnie werkte, stond bekend als het „kerkhof der blanken.” Veel predikanten, ziekentroosters en schoolmeesters stierven binnen een paar maanden na aankomst. Bij gebrek aan dominees vielen er geregeld kerkdiensten uit.

De zending kreeg ook te maken met tegenstand van de inheemse bevolking. Zes zendelingen van de Rijnsche zending werden in 1859 op Borneo vermoord, samen met enkele familieleden. De eerste zendeling onder de Toradja in Zuid-Celebes, Van de Loosdrecht, vond in 1917 te Rantepao de dood. Hij was uitgezonden door de Gereformeerde Zendingsbond.

Dit is het achttiende deel in een serie over geloven in Nederland. Aanleiding is de uitgave van de reeks ”Geloof in Nederland”.


Ref. Dagblad

Citaat:...„Eene grote schaar van volk, meestal zwarte Ambonezen, waren onder mijn gehoor”

Vraagtekens van mijn kant: Waren dit de letterlijke woorden van de bewuste dominee of zijn dit naar eigen inzicht geschreven woorden van de journalist c.q. schrijver Maarten Stolk? Ik vraag me af namelijk wat voor kleur dan de rest van de schaar van volk had? Wit? Grijs? Of ander kleurtje? Waarom zwart? Waarom niet bruin in allerlei varianten? Was zomaar een gedachtengang van me.

Anno 2009 hoor ik nog steeds om me heen de term "Zwartjes." Veel is er niet veranderd.

Ach ja, de VOC. Slavenhouderij.....Verrijking ten faveure van eigen belang....Opium introductie en exploitatie.....En zo kunnen we nog heel lang doorgaan met de voormalige bezigheden van de VOC, die later in vele gevallen door de Nederlandse staat (Lees Ned.Indische) werden overgenomen en zelfs "verbeterd."

Let wel: De goeden en hun goedgemeende weldaden niet te na gesproken natuurlijk. !!!!


U allen een gezegende zondag toegewenst op deze "grijze" druilige dag. /H