De stuiptrekkingen van het kolonialisme

De stuiptrekkingen van het kolonialisme
De belangrijkste uitzending van deze 4 en 5 mei keek ver over de gemeentegrenzen van Amsterdam: DWDD met Geert Mak en Adriaan van Dis.

Hans Beerekamp
6 mei 2016

Er was een verzorgde en in sommige opzichten verbeterde uitzending van de Nationale Dodenherdenking op de Dam, een promenadeconcert op de Amstel, een verontrustende documentaire van Filemon Wesselink over antisemitisme in de Rivierenbuurt en een aansluitende discussie bij Pauw. Maar de belangrijkste uitzending van deze 4 en 5 mei keek ver over de gemeentegrenzen van Amsterdam.

Een speciale aflevering van De Wereld Draait Door (VARA) werd aangekondigd als „over Europa en wat er met ons aan de hand is”. Alsook de vraag: waarom hebben zo veel mensen in de wereld een hekel aan het Westen?

http://dewerelddraaitdoor.vara.nl/media/356834

Maar in de promo formuleerde Adriaan van Dis, met die andere schrijver Geert Mak hoofdgast, het nog iets scherper: „Misschien wordt de huidige politieke en culturele crisis in Europa wel veroorzaakt door de laatste stuiptrekkingen van het kolonialisme.” Die stelling hoor je weinig op tv. Terwijl het verband voor de hand ligt: de opkomst van het nieuwe nationalisme en populisme kan wel eens te maken hebben met weerstand tegen de teloorgang van de Europese en Amerikaanse hegemonie. De groepen die zich uitgesloten voelen van de nog steeds immense rijkdom in het Westen (met inbegrip van oud-leden van het Warschaupact) hebben geen zin alleen op te draaien voor de gevolgen van de globalisering en herverdeling.

Mak en Van Dis, beiden „bevrijdingskindjes”, geboren in december 1946 en met wortels in Nederlands-Indië, formuleerden het nog wat abstract, zodat de 882.000 kijkers (minder dan een gemiddelde aflevering van DWDD) het misschien niet allemaal direct begrepen. Maar de rap In Europa door de in Nederland geboren rapper van Ghanese afkomst Akwasi liet aan duidelijkheid weinig te wensen over. Wie heeft bepaald dat de negen procent van de wereldbevolking met een witte huidskleur vanzelfsprekend recht heeft op de meeste macht en rijkdom? Of zoals conferencier Louis C.K. grapt: „Ik kan met mijn huid in een tijdmachine overal terecht, maar als je zwart bent kun je beter nergens heen gaan vóór 1980.”

Meer werd duidelijk door citaten uit boeken, aantekeningen van ontmoetingen met mensen in Afrika en Oost-Europa die dit al eerder zagen aankomen en archiefbeelden van de onthulling van het monument voor het slavernijverleden in het Amsterdamse Oosterpark (2002), waarbij de politie de niet uitgenodigde Surinaamse betrokkenen met geweld verwijderde.

Je zou het nog scherper kunnen stellen: de rest van de wereld haat ons niet, maar benijdt ons onze rijkdom en vooral vrijheid. Omdat er weinig bereidheid is tot delen en iedereen nu op zijn telefoon kan zien wat hij mist, komen de slimste en handigste Afrikanen, Arabieren en Afghanen het maar zelf hier halen.

De reactie van het populisme is duidelijk: grenzen dicht, wij hebben dit eerlijk verdiend door onze Verlichting. Wegwezen, schorem! Terug naar hoe het hier vroeger was.

Langzaam begint deze analyse van de crisis door te sijpelen in de talkshows. Daar zal veel verzet tegen komen. Er is dus werk aan de winkel, voor wie voorbij de incidenten van de dag kan en wil kijken.



NRC