Afdingen in Indonesië

Afdingen in Indonesië
7 mei 2016


Afdingen (‘tawar’) is iets wat bij de Indonesische cultuur hoort. Als je het land voor langere tijd bezoekt kom je er bijna niet onderuit. Maar hoe weet je nu, als onervaren reiziger, in welke situaties het gepast is om af te dingen? Is het überhaupt wel juist om als relatief rijke Westerling af te gaan dingen op een product dat al belachelijk goedkoop is? Of is het als Westerling juist onvermijdelijk om af te dingen, omdat verkopers jou een extra hoge prijs voorschotelen? Allerlei ongeschreven regels die ik met de nodige horten en stoten in de praktijk heb moeten achterhalen.

Door Roos Sekewael

Markten, dacht ik, dat is het epicentrum van onderhandelen. Tot ik de overdekte markt Pasar Beringharjo image-2016-05-07in de winkelstraat van Yogyakarta, Jalan Malioboro, bezocht. De ontelbare sieraden, broeken, shirts, portemonnees en zonnebrillen waren allen voorzien van een prijskaartje. Destijds had ik echter nog niet door dat dit een indicatie is dat je niet kan afdingen. Ik zag een portemonnee liggen bij een van de kraampjes, geschikt om mijn stapels rupiahs in op te bergen, raapte wat moed bij elkaar en ging ermee naar de verkoopster. Ik zei een bedrag zo’n zeventig procent van de prijs op het prijskaartje, maar tot mijn verbazing ging de verkoopster er niet op in. Ik stelde vervolgens een iets hoger bedrag voor, maar toen wees ze naar het prijskaartje. Wat verward omdat Pasar Beringharjo in mijn reisboekje werd omschreven als een ‘traditionele markt’, wat naar mijn idee gelijk staat aan een plek van onderhandelen, betaalde ik toch maar de volle prijs.

Souvenirs
Een paar weken later ging ik opnieuw naar Jalan Malioboro, dit keer om langs de kraampjes van straatverkopers op de trottoirs te slenteren op zoek naar souvenirtjes. Dit keer geen prijskaartjes, maar als je even stopte bij een kraampje snelde de verkoper al naar je toe om je te overtuigen dat zijn artikelen de beste en goedkoopste zijn. Ik had geen idee waar ik moest beginnen. De honderden kraampjes die zeker een kilometer ver doorliepen en maar een smal stukje voetpad vrijlieten, boden allemaal dezelfde spullen aan. Ik zocht een plekje waar ik rustig rond kon kijken. Na een tijdje snuffelen bij een kraampje kwam er een bejaard vrouwtje zonder enige haast mijn richting op lopen; blijkbaar de verkoopster. Ik hield een zakje sleutelhangers omhoog: “Ini berapa?” (hoeveel is dit?). “9000”, zo’n 60 eurocent. Geen geld natuurlijk en na mijn eerdere voorval op de markt souvenir malioboro2was ik wat aarzelend om af te dingen. Dus haalde ik mijn portemonnee tevoorschijn. Maar tot mijn verbazing gebaarde het vrouwtje dat ik moest wachten met betalen. “Boleh tawar” zei ze met een glimlach: je mag afdingen. Ik had nooit verwacht dat verkopers mij zouden aanmoedigen om af te dingen, maar ging er uiteraard met plezier in mee. We opperden wat bedragen over en weer en het vrouwtje had er zichtbaar lol in. Uiteindelijk kreeg ik de sleutelhangers voor zo’n 45 eurocent mee. Een aangename verademing na de wat mindere ervaringen waarbij Indonesiërs je zien als een wandelende portemonnee en je proberen uit te buiten.

Telsysteem
Na een wat langere tijd in Yogyakarta verbleven te hebben had ik geleerd dat het niet ongebruikelijk is om gewoon te vragen “boleh tawar?”. Of als je verwacht dat het mag, gewoon beginnen met afdingen en dan laten ze het wel weten als het niet mogelijk is. Je moet echter wel het Indonesische telsysteem goed onder de knie hebben, want de duizenden en tienduizenden vliegen je om de oren. Zo vergat ik, tijdens mijn eerste weken in het land, een nulletje bij het onderhandelen voor een taxirit, waarna ik een verontwaardigde blik van de bestuurder toegeworpen kreeg. “Dat kan echt niet! Het is een heel eind rijden over een moeilijke weg.” Ik had pas later mijn fout door…

Vraagtekens
Afdingen zit niet in mijn bloed, maar als je langere tijd in Indonesië (of een ander Aziatisch land) verblijft, leer je het vanzelf. Soms zal je je vraagtekens zetten als je verteld wordt dat afdingen niet mogelijk is, maar vaak hebben de verkopers er plezier in als een “bulé” (witte buitenlander) met of zonder behendigheid meedoet aan deze Indonesische (en Aziatische) gewoonte.

Aziatische Tijger