In Jakarta is elke (levende) rat 1 euro en 40 cent waard

In Jakarta is elke (levende) rat 1 euro en 40 cent waard
21-11-2016, 13:25BUITENLAND

Optioneel: wat achtergrondmuziek tijdens dit verhaal
De hoofdstad van Indonesië heeft een groot rattenprobleem. Daarom krijgen inwoners een beloning als ze de knaagdieren zelf vangen en inleveren. Een levende rat levert 1,40 euro op.

Samin vangt de ratten met een zelfgemaakte katapult. Een verslaggever van The Guardian ging een avond met hem mee. Hij gebruikt bolletjes modder om te schieten, zodat de ratten even buiten westen raken. Zo kan hij ze levend inleveren.
Vervolgens worden de ratten door gemeentewerkers vergast met zwavel. Op één avond met honderden tegelijk.

Overlast
Iedere grote stad heeft last van ratten, maar in het overbevolkte Jakarta zijn de problemen groter. Ratten knagen door elektriciteitskabels of waterleidingen heen. En dan ook nog die ziektes: vorig jaar kregen 40 inwoners de ziekte van Weil, een infectie die wordt veroorzaakt door bacteriën in de urine van ratten.

"Ratten horen er gewoon bij in Jakarta", zegt correspondent Michel Maas. "Het is nu donker buiten, als ik nu naar buiten loop, is de kans groot dat er eentje zo voor m'n voeten de straat oversteekt."

Inwoners lopen volgens hem nog niet echt warm voor de beloning. "Als ik in volksbuurten kom, waar de huizen niet zo goed zijn afgesloten als bij mij, dan lopen de ratten gewoon door de keuken. Ik schrik daar dan van, zij halen hun schouders op."

Maas denkt niet dat heel Jakarta nu massaal ratten gaat jagen. De beloning valt vaak tegen, soms is het geen anderhalve euro, maar eerder vijftig cent. "Voor armere inwoners is het misschien wel interessant. Voor hen is de beloning al snel een maaltijd", zegt Maas.

Perverse prikkel
Het is niet de eerste keer dat een stad aan inwoners vraagt om ongedierte te vangen. Het gaat zelden goed: een bekend voorbeeld is de grote rattenmassamoord van Hanoi in 1902. De Franse heersers van Vietnam gaven een beloning voor iedere ingeleverde rattenstaart, omdat die makkelijker te tellen zijn dan hele ratten. Al gauw trippelden de eerste ratten zonder staart door de stad. Later werden er zelfs boerderijen opgezet om ratten te kweken.

Zo'n maatregel die juist meer kwaad doet dan goed wordt ook wel het 'Cobra-effect' genoemd, vanwege een anekdote uit India. Daar schreven de Britse bestuurders van Delhi een beloning uit voor gevangen cobra's. In eerste instantie had de beloning effect, maar na een paar weken zetten de bewoners complete cobra-boerderijen op. Toen de Britten de beloning schrapten, werden de slangen uit de boerderijen vrijgelaten en keerden de cobra's in grotere aantallen terug dan ooit tevoren.

Filmpje bij de NOS