Fotograaf beroemdste aap-foto zit aan de grond

DE SELFIE-ZAAK - HOF VAN BEROEP MOET BEPALEN OF EEN AAP COPYRIGHT KAN CLAIMEN

Fotograaf beroemdste aap-foto zit aan de grond
13-07-2017 om 13:54 door (hrt)


Wie heeft de rechten op deze foto? Foto: (we wachten op de gerechtelijke uitspraak)

Als een aap met een fototoestel speelt en op het knopje drukt, van wie is de foto dan? Een vraag die na jaren van gerechtelijke procedures nog altijd niet beantwoord is in de VS. Nu mag een hof van beroep in Californië zich over de zaak buigen. De fotograaf – of moeten we hem gewoon de eigenaar van het toestel noemen? – heeft ondertussen moeite om de eindjes aan elkaar te knopen.

Het verhaal achter de bewuste foto begon toen de Britse freelance fotograaf David Slater in 2011 naar de wouden van Indonesië trok om beelden te schieten van de fotogenieke kuifmakaken daar. Tijdens een van zijn sessie gaf hij de apen doelbewust de kans met zijn fototoestel te spelen. Een van de dieren maakte daar gewillig gebruik van en schoot enkele beelden. Tussen de vele onbruikbare beelden ook een paar foto’s van een aap die grijzend in de lens kijkt. ‘Elke fotograaf droomt van zo’n beeld’, zegt Slater in een interview met The Guardian.

Aanvankelijk leek het avontuur in Indonesië ook goed uit te draaien voor Slater en hij verdiende een paar duizend pond aan de foto’s. De selfie haalde de cover van zijn boek Wildlife personalities. Veelbelovend allemaal, tot Slater aan de online encyclopedie Wikipedia en technologiesite Techdirt vroeg om de beelden van hun sites te halen omdat ze die gebruikten zonder zijn toestemming. Wikipedia en Techdirt weigerden. Hun argument was dat er helemaal geen copyright op de beelden rustte, aangezien ze genomen waren door een aap.


Smile!  Foto: caters news agency

Een redenering waar het Amerikaanse bureau voor copyrights het niet mee eens was, maar toen sprong de dierenrechtenorganisatie PETA op de kar. PETA spande een proces aan tegen Slater om te laten vastleggen dat het copyright wel degelijk aan de 6-jarige mannetjesaap Naruto toebehoort. PETA haalde het niet, want de rechter oordeelde in 2016 dat dieren volgens de geldende wetgeving geen copyright kunnen claimen – het zijn nu eenmaal dieren, aldus de rechter. Maar daar liet PETA het niet bij zitten en de organisatie ging in beroep tegen die uitspraak. Een beroep dat nu in Californië behandeld wordt.

Juridische spitstechnologie

Tijdens de hele weg die de zaak al heeft afgelegd, zijn er ondertussen een paar interessante juridische vragen opgedoken, vragen waar ook de beroepsrechters bijde zitting gisteren bleven bij hangen.

Zo is er de vraag of PETA in een juridisch geschil wel kan optreden in naam van Naruto. Er moet immers een duidelijke band zijn tussen de persoon die een zaak aanspant en de persoon (of in dit geval het dier) waarover die zaak gaat. En dat lijkt PETA niet voldoende aangetoond te hebben. Ze zijn relatief laat in de dans gesprongen en het is een Amerikaanse organisatie, terwijl Naruto in Indonesië woont. Tegenstanders weten het wel: PETA gebruikt de zaak niet zozeer om Naruto te helpen, maar eerder om zijn eigen acties en doelstellingen onder de aandacht te brengen.

En er bestaat zelfs twijfel of PETA de juiste aap voor ogen heeft in deze zaak: volgens Slater is het dier op de foto een wijfje van 4 jaar oud, geen mannetje van 6 jaar.

Ruzie

Wie eventueel wel een duidelijke band met het dier zou kunnen aantonen, is Antje Engelhardt, een Britse wetenschapper die Naruto al van bij haar geboorte kent en volgt. Zij sloot zich bij de rechtszaak PETA aan in de hoop dat eventuele opbrengsten later ten goede zouden komen aan Naruto en de andere apen in Indonesië. Engelhardt liet de zaak echter schieten. Waarom precies was niet helemaal duidelijk, maar dat er een haar in de boter zat mag duidelijk zijn: toen Engelhardt langs wou gaan bij de advocaat van PETA, belde die de politie en werd Engelhardt gearresteerd.

Een ander juridisch vraagstuk is de kwestie welke schade de aap nu precies geleden heeft. Louter een inbreuk tegen het copyright, betekent nog geen echte schade. En aangezien het een aap is, is hij ook geen inkomen misgelopen. Zijn reputatie is niet geschaad en zijn algemeen welzijn is er niet slechter op geworden. Om nog maar te zwijgen van de vraag wat er met het copyright zou gebeuren mocht Naruto komen te overlijden. Gaat dat dan naar de nakomelingen van de aap? En hebben buitenechtelijke kinderen – Naruto is niet gehuwd – daar geen recht op? Moeilijk allemaal.

Arme fotograaf


Davd Slater.  Foto: rr

En fotograaf David Slater ondertussen? Die ziet het allemaal met lede ogen aan. De inkomsten die hij uit de beelden haalde, droogden op toen Wikipedia en andere sites zijn foto’s gratis gingen gebruiken. ‘Ik zou comfortabel moeten kunnen leven van de opbrengst van die foto’s, maar dat is niet het geval’, zegt hij aan The Guardian. In plaats van te rentenieren, heeft Slater moeite om de eindjes aan elkaar te knopen. Hij heeft niet genoeg geld om naar Californië te vliegen en daar de rechtszaak zelf bij te wonen. Hij heeft geen geld meer om camera’s te kopen op zijn advocaat te betalen zegt hij. ‘Ik probeer het nu als tenniscoach’, zegt hij. ‘Ik denk zelfs om honden uit te laten tegen betaling.’

(Bronnen: LA Times, The Guardian, The Hollywood Reporter, Legal Solutions Blog)
De Standaard

'Zaak rond auteursrechten selfie van aap past in trend'
12-09-2017, 19:31BUITENLAND, OPMERKELIJK


Het doel lijkt bizar: een makaak-aap eigenaar maken van foto's die hij zelf had genomen met de camera van een natuurfotograaf. Maar volgens Janneke Vink, deskundige op het gebied van dierenrecht, steekt er meer achter de rechtszaak over 'selfie-aap' Naruto.

De jarenlange juridische strijd was aangespannen door de dierenrechtenorganisatie PETA. "Het lijkt erop dat die de rechter probeerde te verleiden deze makaak impliciet te erkennen als rechtspersoon", zegt de promovendus aan de Universiteit Leiden. Het zou een juridische aardverschuiving veroorzaken. Want een rechtspersoon mag je niet zonder oordeel van een rechter zomaar tegen zijn wil gevangen houden.

Het resultaat was minder baanbrekend: een schikking. Natuurfotograaf David Slater doneert een kwart van de toekomstige opbrengsten van de foto's aan liefdadigheidsprojecten voor de bedreigde apensoort in Indonesië. Aap Naruto vist achter het net voor de auteursrechten.

Weinig sympathie

Vink denkt dat het niet de meest strategische zaak was om dierenrechten mee af te dwingen. Een aap die al twintig jaar zit opgesloten, kan volgens haar op meer steun rekenen. Maar Naruto leeft vrij in de jungle van Indonesië. "Dit kan zo ongeveer op de minste sympathie rekenen van het publiek. Dierenrechtenorganisatie PETA is er zelfs nog goed vanaf gekomen: ze hebben wel die 25 procent binnengehaald."

PETA zegt dat de rechtszaak een discussie heeft aangezwengeld. "Naruto's zaak laat zien dat de strijd om dierenrechten diep geworteld is in ons rechtssysteem", staat op de website.

Chimpansees en olifanten

Volgens Vink is de zaak onderdeel van een bredere trend om dierenrechten af te dwingen via de rechter. Het Amerikaans/Britse rechtssysteem biedt namelijk voldoende handvatten voor deze juridische strijd. Vink verwijst naar het Nonhuman Rights Project in de VS. Dierenactivisten proberen via rechtszaken mensenrechten af te dwingen voor dieren in gevangenschap. "Dat loopt sinds 2013 voor een aantal chimpansees en binnenkort ook voor een olifant."

Chimpansee Tommy kreeg in 2014 geen 'mensenrechten' van het Hooggerechtshof in New York. Het hoger beroep loopt nog. "Ik denk dat ze juridisch gezien een sterke zaak hebben", zegt de onderzoekster. "Het enige wat men aan moet tonen, is dat chimpansees ook rechtspersonen kunnen zijn."

En in Nederland?

In ons rechtssysteem zal zoiets niet snel gebeuren, denkt Vink. Rechters in de VS hebben volgens haar meer macht om zelf invulling te geven aan de wet. "Onze rechters zullen niet zo creatief zijn."

NOS