Waarom is een rijsttafel zo overvloedig?

Waarom is een rijsttafel zo overvloedig?
Nederlanders willen stamppotvolumes

Door Arjen van Veelen
11 reacties
op 31 oktober 2011



Frans Hoveijn uit Utrecht bestelde een rijsttafel voor 2 personen bij de afhaalchinees. „Het was weer heerlijk, maar wel heel erg veel.” Je kon er wel met z’n zevenen van eten. Waarom zoveel?

Het favoriete restaurant van de heer Hoveijn is Chinees Specialiteiten Restaurant Lunetten in Utrecht. Als je daar nummer 86 bestelt, de Chinese rijsttafel, dan krijg je inderdaad veel: een halve liter tomatensoep; een bak foe yong hai; een bak babi pangang; een bak tjaptjoi (elke bak een halve kilo) en verder nog gebakken Chinese garnalen; saté; koe lu yuk, kroepoek en lychees. Plus bijna een kilo rijst. „Dit is wat onze klanten gewend zijn”, zegt mevrouw Wu-Yeung van restaurant Lunetten, „dat kunnen we niet zomaar afschaffen, dan gaat de klant naar de concurrentie.” Haar restaurant bestaat al ruim dertig jaar.

Eenzelfde verhaal bij restaurant Woo Ping in Leiden (sinds 1954). „Het is historisch zo gegroeid”, zegt eigenaresse Sandra. „De klanten eisen het ook. Het is de service van de Chinees: veel voor weinig.”

Maar wanneer begon die traditie? De Chinees-Hollandse rijsttafel is een bijverschijnsel van de kolonisatie. Toen Indonesië onafhankelijk werd, repatrieerden ruim een kwart miljoen Nederlanders. Die namen de behoefte aan Indisch eten mee. Chinezen sprongen in dat gat en openden ‘Chinees-Indische’ restaurants. De rijsttafel werd afgestemd op de Nederlandse smaak, schrijft B.R. Rijkschroeff in zijn proefschrift over de Chinese horecasector. Minder scherp gekruid, bijvoorbeeld.

Ook de portiegrootte werd aangepast, weet Tristan Mostert, auteur van Confusion Cooking, een kleine studie naar de Chinees-Indische keuken in Nederland. ‘If the Dutch wanted larger portions,’ staat er, ‘they got larger portions.’ Stamppotvolumes, dus. Zo ontstond die typisch Nederlandse rijsttafel. En zo kwamen de bakjes met kliekjes in de koelkast.

Die traditie is niet eeuwig: het aantal ‘traditionele’ Chinees-Indische restaurants daalt. Er is een denkomslag nodig, zei Li Ping Lin van Koninklijke Horeca Nederland eerder dit jaar in De Telegraaf. De moderne Nederlander wil vaak wél kleinere porties. Veel restaurants bieden al wok-to-go. Of sushi: negentig procent van de Japanse restaurants wordt gerund door Chinezen. Vaak met een ‘all you can eat’-formule.


nrcnext.nl

Halverwege de negentiger jaren werd ik uitgenodigd door een grote Chinese familie (in Jakarta).
We gingen eten in een restaurant.
Als eerste kregen we soep, die was erg lekker en mijn Hollandse gewoonte (altijd je bord leeg eten) at ik de soep op en direct kreeg ik een nieuw bord soep. Ik keek in het rond: iedereen was nog bezig met hun eerste bordje soep.
Toen zei mijn buurvrouw (die kende ik nog uit de 50-er jaren): er komt nog veel meer, je hoeft hier je bord niet leeg te eten.
Ik luisterde naar haar en tegen mijn zin liet ik de rest staan. Jammer vond ik het wel, die lekkere soep (soort tomatensoep).
En opeens was iedereen ook klaar met eten: ik zag wel dat niemand zijn bord soep op had.
Daarna heerlijke kleine slakjes met een geweldig sausje. Aangezien ik gek ben op slakken met saus at ik 2 borden leeg en steeds kreeg ik een nieuw bord met slakjes..... bij het derde bord zei mijn buurvrouw heel zachtjes (in het Nederlands): kijk om je heen: iedereen is nog met hun eerste bordje bezig.
Je bent hier als gast en zolang jij eet eten de anderen ook, want er mag nooit te weinig eten voor de gast zijn.
Dus altijd: eet smakelijk, maar eet je bord niet leeg, iedereen let op je, jij bent de gast hier en de volgende diner gang komt pas als jij je bord niet leeg eet.....
Het is een gebruik van gastvrijheid: de gast mag nooit te weinig eten hebben, dat zou een belediging zijn.
En inderdaad: terwijl ik bezig was met mijn derde bordje slakjes, was iedereen ook nog bezig met hun eerste bordje, wel erg langzaam eten ze hier dacht ik, maar nu begreep ik het: nooit je bord leeg eten: altijd wat laten staan, dat is een teken dat het je wel gesmaakt heeft en voldoende te eten hebt gehad.

Waarschijnlijk is dit de grondgedachte bij de chinezen: De gast, dat ben je ook als je iets bij de chinees eet of eten haalt: het mag nooit te weinig zijn!.

En inderdaad bij alle volgende gangen hield ik mij aan deze stelregel: gewoon wat laten staan.
Op hetzelfde moment dat ik als gast het eten liet staan, was opeens iedereen klaar met eten.

Later werd mij uitgelegd dat iedereen op iedereen let: zolang er iemand nog gretig eet, dan eet je ook , dan maar kleine hapjes nemen en veel kletsen er tussen door, zodra je merkt dat iedereen zijn eten traag eet, kan je stoppen, maar dan stopt ook iedereen..........

Soort beleefdheid naar de gastheer/gastvrouw.



DK

Dus nooit je bordje leegeten, terwijl wij juist zijn opgevoed om netjes je bordje leeg te eten en dan moesten we ook nog aan de kindertjes in de derde wereld denken......Dit is wel goed om te weten! Dank DK.

ElEl schreef:

Dus nooit je bordje leegeten, terwijl wij juist zijn opgevoed om netjes je bordje leeg te eten en dan moesten we ook nog aan de kindertjes in de derde wereld denken......Dit is wel goed om te weten! Dank DK.

Ya en nee .
Hangt af van de situatie.De kunst is dat je niet te veel neemt . Eet je thuis of bij buitenhuis , restaurant en feesten .En wie zijn je tafelgenoten, goede bekenden/familie of vreemden.
Ook opletten naar de porties van de anderen, probeer "gelijktijdig" klaar te zijn met de anderen.

Toen ik klein was werd altijd geleerd van mijn ouders om je eten op te maken.
Onze bediendes , in het bijzonder mijn "verzorgster" zeiden altijd , elke korrel rijst moet je op eten .
Pamali ( sundanees) als je niet doet en Dewi Sri gaat straks huilen .

Ja, erg interessant verhaal, Duinkonijn.

Zelf eet ik tegenwoordig ook altijd m'n hele bord léég, tot de laatste rijstkorrel- of ik probeer het in ieder geval (grote ogen, kleine maag).

En ik neem aan dat in de Chinese huizen ook geldt; wat er dan op het bord (van de gast) overblijft, wordt als restant bewaard om later op te bakken?

Ik wist het ook niet, daarom ging ik in het restaurant met de Chinese familie de mist in, totdat mijn buurvrouw de Chinese gewoontes had uitgelegd.

De soep was erg lekker.


en ook de schelpjes waren ook al zo verrukkelijk!
Daar wilde ik graag wat meer van eten, maar ja ik wilde de gastheer/gastvrouw niet beledigen dus heb ik de laatste (!) schelp (duidelijk zichtbaar dat het schelpdier er nog in zat) laten staan, de ober vroeg wel of ik nog meer wilde, maar ik wees op die laatste schelp en zei natuurlijk nee. (wel tegen mijn zin, ik lustte er nog veel meer).......

Maar ja toch maar netjes de Chinese gewoonte aangehouden.


DK