Nederland speelde Indonesië in de kaart

Nederland speelde Indonesië in de kaart

George Marlet − 04/01/12, 19:20



Nederlandse militairen in Nieuw-Guinea in 1962. In dat jaar werden nog 10.000 Nederlandse militairen naar Nieuw-Guinea verscheept. ©ANP

De Nederlandse regering heeft begin jaren zestig met een militaire actie precies het tegenovergestelde bereikt van wat haar doel was.
In plaats van de toenmalige kolonie Nederlands Nieuw-Guinea veilig te stellen, verloor Nederland met deze actie steun van zijn traditionele bondgenoten en sloeg het diplomatieke klimaat om. Uiteindelijk moest Nederland onder grote internationale druk Nieuw-Guinea in 1963 aan Indonesië overdragen.

Door het vliegdekschip Karel Doorman medio 1960 onder het mom van vlagvertoon naar Nieuw-Guinea te sturen, gaf Nederland aan Indonesië een perfect excuus om de kolonie aan te vallen. Dat blijkt uit archiefstukken van de Marine Inlichtingendienst die het Nationaal Archief gisteren heeft vrijgegeven vanwege het verstrijken van de geheimhoudingstermijn.

Indonesië aasde al vanaf de soevereiniteitsoverdracht in 1949 op Nieuw-Guinea vanwege de grote voorraden grondstoffen. Nederland wist Nieuw-Guinea in eerste instantie buiten de 'boedelscheiding' te houden, waardoor het een kolonie van Nederland bleef. Eind jaren vijftig voerde Indonesië met guerilla-acties de druk op. De Nederlandse regering besloot militairen naar de kolonie te sturen en ook het vliegdekschip Karel Doorman met twee begeleidende onderzeebootjagers. Indonesië voelde zich daardoor niet langer gebonden aan de toezegging om Nieuw-Guinea niet aan te vallen, vertelde minister van buitenlandse zaken Soebandrio tijdens een toespraak in februari 1961.

Het sturen van de Karel Doorman was een 'routinemaatregel', "die ons echter in staat stelde om de werkelijkheid te overdrijven", aldus Soebandrio.

Indonesië had aan de Verenigde Staten moeten beloven om Amerikaanse wapens niet tegen Nieuw-Guinea te gebruiken, maar dat gold niet meer toen Nederland oorlogsschepen naar de kolonie stuurde. "Wij gebruikten deze gelegenheid doelbewust om onze strijdkrachten te versterken zonder vrees beschuldigd te kunnen worden dat wij een agressieve houding aannamen of dat wij onze belofte braken", aldus Soebandrio. Indonesië zag vervolgens kans om Nederland diplomatiek 'in het defensief te brengen' en haar eigen kansen op Nieuw-Guinea te doen keren.

De Verenigde Staten besloten Indonesië te steunen, met als resultaat dat Nederland zijn kolonie moest opgeven en Nieuw-Guinea een provincie van Indonesië werd.

De Marine Inlichtingendienst reageert in het 'zeer geheime' informatiebulletin nogal chagrijnig op de toespraak van minister Soebandrio. De belofte van Indonesië om Nieuw-Guinea niet aan te vallen, is 'van het begin af aan een leugen geweest'. "Het zenden van de Doorman werd gebruikt om zich hiervan te ontdoen."

Soebandrio gaf zelf aan dat Indonesië al zeker een jaar lang in staat was om Nieuw-Guinea aan te vallen. "Er is dan ook geen sprake van dat het zenden van versterkingen naar Nederlands Nieuw-Guinea de oorspronkelijke Indonesische plannen zou hebben gewijzigd", aldus de inlichtingendienst.

Trouw