De kloof tussen arm en rijk is enorm in Indonesië

De kloof tussen arm en rijk is enorm in Indonesië

Extreme armoede
President Jokowi wil heel Indonesië één maken. Maar verre, arme eilanden als Buru blijven achter.

Melle Garschagen
27 april 2016

Vicky Nacikit weet veel belangrijke zaken niet. Hoe oud ze is bijvoorbeeld. „Geen idee. Mijn ouders stierven toen ik klein was. Ze hebben het mij nooit verteld.” Ze weet ook niet hoe ze aan eten moet komen voor haar jonge kindjes; geld heeft ze niet. „We eten geen kip, geen vis, geen vlees, geen rijst. Soms eten we maïs”. Of en hoe ze van de regering steun kan krijgen, weet Vicky ook niet. „Ik kan lezen noch schrijven. Nooit geleerd”, zegt de vrouw, terwijl medebewoners van Miskoko zich om de hut van hun armste inwoner verzamelen.

Miskoko is een vergeten dorp, diep in de heuvels van Buru, een eiland op de Molukken. Dit soort dorpen op de Molukken en het nog oostelijker gelegen Papoea behoren tot de armste en meest achtergestelde van Indonesië. Hoe dichter je bij Miskoko komt, hoe verder je afdaalt op de Indonesische ladder van ontwikkeling.

Het isolement van armoede voltrekt zich in stadia. Van Jakarta naar Ambon kan je comfortabel vliegen in nieuwe Boeings. Op Ambon rijd je over de langste brug van Indonesië en kan je de laatste inkopen doen in het nieuwe winkelcentrum. In Namlea, het hoofdstadje van Buru, is weinig luxe. Maar de schappen van de supermarkt zijn gevuld, de wegen pas geasfalteerd en het 3G-internet werkt uitstekend, allemaal tastbare resultaten van het afgelopen decennium van snelle groei en ontwikkeling in Indonesië.

Maar die welvaartssprong houdt zo’n twintig kilometer voor Miskoko op. Het telefoonsignaal verdwijnt. De verharde weg eindigt en gaat over in een kronkelend bospad. Soms is er een brug van gekapte boomstammen om een rivier over te steken, soms niet.


Hongeroedeem

Meer dan een decennium van economische voorspoed heeft veel rijke Indonesiërs rijker gemaakt en miljoenen arme Indonesiërs iets minder arm. Het land kent een snelgroeiende middenklasse. Tegelijkertijd blijven de armste bewoners achter.

De kloof tussen arm en rijk is nog nooit zo groot geweest als nu, waarschuwde experts van de Wereldbank onlangs in een rapport dat veel aandacht kreeg. De Wereldbank constateert dat miljoenen armen zo achtergesteld raken dat het hen niet zal lukken in de komende generaties op te klimmen naar de middenklasse: ze zijn ongezond, leven korter, zijn minder weerbaar en hebben bij lange na niet de scholing die nodig is om mee te komen.

Vooral de enorme verschillen tussen de rijkste delen van het land, zoals de stedelijke gebieden van Java, Sumatra en Bali en de armste delen, zoals de Molukken en Papoea, zijn een groot probleem voor president Joko Widodo. „Broeders en zusters laten wij één worden”, zei ‘Jokowi’ tijdens zijn aantreden in 2014. Ontwikkeling brengen naar de armste delen van Indonesië is een van de belangrijkste doelen van zijn presidentschap. Maar in Miskoko wordt duidelijk: zo makkelijk is dat niet.

Het zoontje van Vicky Nacikit tilt ongevraagd zijn shirt omhoog. Zijn buik is opgezet. Het jongetje heeft een hongeroedeem in een land zo gezegend met zonneschijn en regenval dat je maar een papajazaadje in de grond hoeft te stoppen om binnen een mum van tijd lobbige vruchten van een boom te plukken. Er is in Miskoko geen oorlog of conflict. Er is geen kwaadaardige heerser die de bewoners onderdrukt. Er is geen verwoestende droogte.

"Ik moet 18 kilometer reizen om mijn laptop op te laden."
Jefry computerleraar

En toch is er honger. „Bliksem”, zegt Vicky. In het bos woedde brand. De eucalyptusbomen waar Vicky en haar man de blaadjes van plukken zijn nu geblakerd. Met deze onweersbui verloor Vicky haar inkomen. Nu moet ze zeven tot acht maanden wachten tot een nieuwe oogst.

In goede tijden sparen voor het noodlot is in Miskoko niet mogelijk. Esmin Leslesi legt uit hoe de dorpseconomie werkt. Hij mag het vertellen want hij zit in het bestuur van Miskoko. „Een keer per week huren we een vrachtwagen om naar de markt te gaan”, zegt Esmin, die zoals iedereen in Miskoko wat gewassen verbouwt in het bos. Per persoon moeten ze 30.000 roepia (omgerekend 2 euro) betalen om mee te mogen rijden. Ze verkopen hun bananen, waterspinazie, maniok en kokosnoten. Daarmee verdienen ze op een goede dag 200.000 roepia.

Maar dat geld nemen ze niet mee naar Miskoko. „We kopen rijst, diesel voor de generator, kookolie en schoolschriften voor de kinderen”, zegt Esmin. „En natuurlijk sigaretten. Met de autohuur inbegrepen nemen we nauwelijks geld mee terug naar Miskoko.”

Een goedkopere auto huren kan niet. Voertuigen zijn duur op het afgelegen Buru en benzine kan schaars zijn. Bovendien is de weg te slecht voor gewone busjes. Dat komt omdat de weg niet aangelegd is door de overheid, maar door een houtbedrijf. Zolang het hobbelpad goed genoeg is voor houthakkers om boomstammen uit het bos te halen, vindt het bedrijf het prima. Esmin:
„Je moet niet denken dat die weg ooit voor ons bedoeld was.”

Correspondent Melle Garschagen sprak met Emin leslesi over de mislukte hulpprojecten in Miskoko:


Kleine verre eilanden

Maalt er dan niemand om Miskoko? Vier jaar geleden werd een huisartsenpost gebouwd, maar die is nooit opengegaan. Tussen de hutten staan twee gebouwen met glimmende tegelvloeren en geverfde muren: de basisschool en de Gereja Kalvari, ofwel de protestantse kerk. De deur van de kerk zit dicht. De dominee is op verlof in Ambon. Hij bemoeit zich weinig met de bewoners van Miskoko, zegt Esmin. Behalve op zondag als ze naar de dienst moeten.

In de klaslokalen van de dorpsschool zitten de kinderen met zijn tweeën achter een bureau. Een Australisch-Indonesische liefdadigheidsorganisatie stopt geld in de school, met als doel de volgende generatie van Miskoko wereldwijs te maken. In schriftjes — de jongens met afbeeldingen van voetballers van Real Madrid, de meisjes met My Little Pony — schrijven ze braaf Engelse zinnetjes. How are you? Welcome to Miskoko.

"Ik vraag de overheid: geef niet alleen om de mensen op Java, maar ook om ons."
Esmin Leslesi dorpsbestuurder

Leraar Jefry is een maand geleden aangesteld om computerles te geven. „Deze kinderen willen leren over computers, over het internet. Ze willen deelnemen aan de wereld”, zegt hij. Er is echter een probleem: Miskoko heeft geen elektriciteit en de school geen generator. Jefry: „Dat maakt het moeilijk computerles te geven. Soms neem ik een brommer om 18 kilometer verderop in een dorp waar wel stroom is mijn laptop op te laden. De kinderen smeken dan: ‘leraar alsjeblieft, ga uw computer opladen.’ ” De kinderen in de klas lachen erom. Ook zonder computerles vermaken ze zich. Ze oefenen dan maar traditionele Molukse liedjes.

De dorpsschool is het enige gebouw in Miskoko waar de muren recht staan en de vloer betegeld is

Mislukte hulp, het komt vaker voor in Miskoko. Het is helemaal niet meer de bedoeling dat de dorpbewoners water uit bronnen in het bos halen, maar het is wel de dagelijkse realiteit. En zo had het ook al lang verleden tijd moeten zijn dat de rivier achter het dorp een drukbezochte plek is, waar vrouwen de was doen op platte stenen. Waar aangekoekte pannen staan te weken in het stromende water. Waar twee jongetjes van een boomstam springen terwijl een peuter poept.

Dorpsbestuurder Esmin wijst naar de betonnen bakken die her en der in het dorp staan. Uit het midden van de bakken steekt een buis. Het zijn waterpompen, geïnstalleerd door de lokale overheid. „Erg mooi hoor. Alleen ze doen het niet. Nooit gedaan ook”, zegt Esmin. Hoe dat komt weten ze in Miskoko niet precies. Of de buizen zitten verstopt. Of ze zijn gescheurd. Of het grondwaterpeil is te laag. Niemand van de overheid die is komen kijken wat het probleem is. Esmin:

„Het is typerend. Ik zou zo graag aan de overheid willen vragen om niet alleen te geven om de mensen op Java, maar ook om ons, de bewoners op kleine eilanden zo ver weg.”

Lees het volledige artikel bij NRC