Het is het Chinese jaar van het varken, maar 'pigs are off the menu'
04-02-2019, 20:34 AANGEPAST MAANDAG, 21:48BUITENLAND
NOS
Overal ter wereld waar Chinezen het nieuwe jaar inluiden hoor je het: "Gong Xi Fa Cai!" Het is de gebruikelijke gelukswens in het Mandarijn ter ere van het jaar van het varken.
Het roze dier is overal te zien. Als versiering op straat, bij de bakker als koekje in de etalage, in de vorm van cadeaus, in advertenties. En in berichtjes wensen Chinezen elkaar met de bekende varken-emoji massaal een goed 4716.
Maar in sommige Zuidoost-Aziatische landen wordt het varken net wat minder uitbundig afgebeeld dan in voorgaande jaren bij andere dieren het geval was. Want het varken, het laatste dier op de Chinese dierenriem, wordt in de islam als onrein gezien. De viering ligt in moslimlanden als Maleisië en Indonesië daarom gevoelig.
Algemene versieringen
The South China Morning Post schrijft dat sommige winkelcentra en merken in Maleisië het gebruik van afbeeldingen met varkens vermijden om niemand tegen de borst te stuiten - pigs are off the menu.
"We zijn een buurtwinkelcentrum en richten ons vooral op de lokale gemeenschap", zegt een woordvoerder van een mall in Pataling Jaya. "We zorgen daarom dat we lokale regels en tradities naleven." Het roze dier wordt niet gebruikt. In plaats daarvan hangen er meer algemene Nieuwjaar-versieringen in het winkelcentrum. Lampionnen en leeuwen, bijvoorbeeld.
Hoewel de Maleisische overheid zegt dat er geen restricties zijn op het gebruik van afbeeldingen met varkens, zoeken sommige winkelcentra zelf een middenweg die rekening houdt met culturele gevoeligheden.
Net als vorig jaar, eigenlijk. 4715 stond in teken van de hond, en ook dat dier zien moslims als onrein. In 2018 verkocht een populaire supermarktketen in Maleisië daarom Chinese dierenriem-T-shirts met daarop maar tien tekens, in plaats van de gebruikelijke twaalf.
Het jaar van...
Volgens de overlevering riep Boeddha alle dieren bij zich voor hij stierf. Er zouden er twaalf zijn komen opdagen: als eerste de rat, toen de os, tijger, haas, draak, slang, paard, schaap, aap, haan, hond en als laatste het varken. Elk jaar staat in het teken van een ander dier.
Als het jaar van het varken geweest is, begint de cyclus weer met het jaar van de rat.
Het Chinees Nieuwjaar is de belangrijkste Chinese feestdag. Elk jaar weer betekent het 's werelds grootste volksverhuizing. Steden lopen leeg, Chinezen vertrekken massaal naar hun jiaxiang, het geboortedorp van hun (groot)vader. Het is het grootste feest dat er is.
Lang niet iedereen maakt zich zorgen. Sterker nog, een Indonesische bakker vertelt aan de BBC dat haar koekjes in varkensvorm ontzettend goed lopen. "Ook onder mijn moslimvrienden", zegt ze. "Ze kopen mijn koekjes voor hun Chinese collega's of bestellen ze zelf, omdat ze de varkentjes leuk vinden. Het zijn de eerste varkens die moslims mogen eten", grapt de bakker.
Een 24-jarige inwoner van de Javaanse stad Bogor is juist voorzichtig. "Ik draag thuis T-shirts met varkens erop afgebeeld, of zet versieringen in dat thema neer. Maar in het openbaar ben ik voorzichtig omdat ik niemand wil beledigen."
Niet zozeer vanwege het onreine varken, als wel vanwege een groeiende intolerantie ten opzichte van Chinezen. "Het is lang niet altijd vanzelfsprekend geweest dat in Indonesië het Chinese Nieuwjaar gevierd wordt", zegt correspondent Michel Maas. "Ondanks de grote groep Chinezen."
Onder toenmalig president Soeharto was het zelfs verboden om Chinees Nieuwjaar te vieren. "Sterker nog, Chinezen mochten geen Chinese naam aan hun kinderen geven of Chinese tekens op de ruiten van hun winkel plakken. Dat was niet toegestaan."
Uit de kast
De derde president na Soeharto hief het verbod op, maar het duurde een tijd voordat de Chinezen 'uit de kast' durfden te komen, zegt Maas. "Daarna groeide het Nieuwjaar uit tot een nationale feestdag en iedereen - christenen, hindoes - vierde het lekker mee met de Chinezen", zegt Maas. "Maar de laatste jaren is de sfeer in Indonesië minder open geworden. Er is meer intolerantie en dat heeft Chinezen bang gemaakt de moslimmeerderheid voor het hoofd te stoten."
Enkele groepen protesteerden afgelopen weken zelfs tegen de viering. Zo eiste een conservatieve islamitische organisatie in West Java (Forum Muslim Bogor) de annulering van alle festiviteiten rond het Chinese Nieuwjaar. Ze noemen het feest ongepast voor moslims en vrezen dat het het islamitische geloof kan ondermijnen.
"Maar de autoriteiten hebben dat snel de kop ingedrukt", zegt Maas. "Het probleem is hier in Indonesië dus niet zozeer het varken, maar dat het überhaupt gevierd wordt."
NOS
wo 6 feb 2019 - 9:24
