Monument voor Papoeastrijders

Monument voor Papoeastrijders

Toegevoegd: woensdag 26 sep 2012, 17:12


De Papoeastrijders die Nederlandse militairen tussen 1942 en 1962 hebben geholpen in de strijd tegen Indonesische infiltranten, krijgen een monument op landgoed Bronbeek in Arnhem. Maandag wordt dat monument onthuld op het terrein van het Koninklijk Tehuis voor Oud-Militairen.

Vanaf de onafhankelijkheid in 1949 probeerde de Indonesische president Soekarno Nederlands Nieuw-Guinea in handen te krijgen. Soekarno zond infiltranten naar het gebied. Papoea's die de jungle door en door kenden, hielpen Nederlandse patrouilles deze infiltranten op te sporen.

Verenigde Naties

Het is dit jaar precies 50 jaar geleden dat Nederlands Nieuw-Guinea werd overgedragen aan het tijdelijk bestuur van de Verenigde Naties over Westelijk Nieuw-Guinea. Enkele maanden later kwam het gebiedsdeel onder gezag van Indonesië.

Onder Nederlandse Guineaveteranen leefde al jaren de wens om een monument op te richten voor de Papoea's.

NOS

Monument voor „in de steek gelaten” Papoea’s

02-10-2012 16:00 | L. Vogelaar


ARNHEM – Woedend hakten Papoeamilitairen de vlaggenmast in stukken: beter geen mast dan een mast waarlangs de Indonesische vlag zou worden gehesen. De machtsoverdracht in Nieuw-Guinea –maandag een halve eeuw geleden– betekende het einde van hun hoop op een zelfstandig volksbestaan.


Op het Arnhemse Landgoed Bronbeek werd maandagmiddag een monument onthuld ter ere van de Papoeastrijders die in de jaren 1942-1962 de Nederlandse militairen in Nederlands-Nieuw-Guinea ondersteunden.

De Papoea’s voelden zich in de steek gelaten, vooral door de VN, die Nederland onder druk hadden gezet om toe te geven. De Nederlandse militairen vertrokken met een schuldig gevoel. Dat gevoel hebben ze nog steeds, weet Ben Kaisiëpo, zoon van een vroegere Papoealeider. De veteranen verdienen echter waardering, zegt hij: „De Papoea’s zijn trots dat ze van u discipline hebben geleerd. Ik wil u danken. God zij met u.”

De veteranen luisteren in de bomvolle Kumpulan, het restaurant bij Bronbeek. Grijze hoofden in het halfduister. Ze zingen mee als Kaisiëpo het Wilhelmus aanheft in het Maleis en liederen uit zijn vaderland ten gehore brengt. Alle aandacht is gericht op de Papoea met zijn hoge verentooi. Een deel van zijn toespraak houdt hij in zijn eigen taal, „want dit wordt uitgezonden in Papoea.” Het eiland waar een halve eeuw na de overname door Indonesië het verlangen naar vrijheid nog springlevend is.

Een deel van zijn spreektijd staat Kaisiëpo af aan de hoogbejaarde sergeant-majoor P. P. de Kock, die al in 1942 betrokken was bij het verzet tegen de Japanners. Hij herinnert aan het eerste Papoeabataljon, opgericht in januari 1945. „Na de Japanse capitulatie werd het helaas in datzelfde jaar al ontbonden.”

Generaal Oostendorp –inspecteur der veteranen– en Nieuw-Guineaveteraan J. Bergsma onthullen het monument, dat vooral herinnert aan het Papoea Vrijwilligers Korps (PVK), dat Nederland hielp in 1961 en 1962. „De Papoea’s wisten de weg, konden zich geluidloos verplaatsen en wisten hoe je in de jungle moest overleven”, zegt kolonel G. H. J. Noordanus, commandant van Bronbeek. Voor de Nederlanders waren ze van onschatbare waarde tijdens de jacht op Indonesiërs die het eiland illegaal binnendrongen.


Het PVK bestond uit gemotiveerde soldaten met een gedreven kader, zegt kapitein-luitenant-ter-zee T. H. F. van Rees. Hij was een van de vijf pelotonscommandanten, en alle vijf waren ze gisteren aanwezig. „Als mariniers respecteerden we de Papoeasoldaten, en zij respecteerden ons.”

Het PVK had de basis moeten worden van de eigen defensie­macht van het zelfstandige Nieuw-Guinea, zegt C. van Bruggen, auteur van een boek over het Papoeakorps. „De Papoea’s waren individueel heel sterk, maar het opereren in groeps­verband moest worden geoefend. Zij konden de Indonesische infiltranten gemakkelijk vinden: aan een geknakt blaadje kon een Papoea al zien in welke richting hij moest lopen.”

Op 18 augustus 1962 om 9.31 uur ging het staakt-het-vuren 
in en op 1 oktober werd Nieuw-Guinea overgedragen aan een tijdelijk bewind van de VN. 
Van Bruggen toont foto’s die de situatie weergeven: opgeluchte Nederlandse militairen, ontspannen in het gras, met naast zich de bedrukte gezichten van hun Papoea­collega’s.


Een monument voor deze trouwe strijders was een lang­gekoesterde wens van de Nieuw-Guineaveteranen. Ze genieten zichtbaar van het tromgeroffel en het melancholieke gezang van een groepje Papoea’s dat hen begeleidt naar de onthulling. Van Rees had het al gezegd: „Voor ons als Nederlandse militairen was het een hard gelag deze mensen achter te moeten laten. De gêne daarover is er nog steeds.”

digibron.nl/nieuwguinea

ref.dag.nl

In het oerwoud wisten de Papoea’s waar de vijand zat

Door Lidy Nicolasen

Amsterdam – ‘In de bush was je helemaal nergens zonder de Papoea’s. Zij wisten van de hoed en de rand, wat je wel en niet kon eten, waar de vijand zat. Zagen ze wat riet wuiven, wisten zij wat er aan de hand was. Voor ons was het helemaal niet makkelijk in het oerwoud.’


Op het terrein van het museum en tehuis voor oud-militairen in Bronbeek in Arnhem wordt vandaag een monument onthuld ter nagedachtenis aan de gesneuvelde Papoea’s in de jaren 1942-1962 in de strijd om Nieuw-Guinea. Vandaag precies 50 jaar geleden droeg Nederland de voormalige kolonie onder grote internationale druk over aan de Verenigde Naties, waarna Indonesië er de macht greep.

Joop Bergsma (74) is de voorzitter van het comité dat heeft gezorgd dat het monument er komt. Het initiatief was genomen door drie andere veteranen, die net zoals Bergsma op Nieuw-Guinea strijd hebben geleverd. In 1956 sloeg Nederland nog een opstand van Papoea’s neer. Begin jaren zestig stuurde Nederland tienduizend militairen om een invasie door de Indonesische Republiek af te slaan. De Papoea’s zelf ijverden voor een onafhankelijke staat.

Bergsma, korporaal bij de mariniers, hoorde bij de grote groep dienstplichtigen die begin jaren zestig werden verscheept en die zij aan zij met Papoea’s streden tegen Indonesische infiltranten die in groten getale naar het eiland werden verscheept en gevlogen.

Hij zat er anderhalf jaar, een tijd van patrouilleren, orde handhaven en opsporen. ‘Daar heeft de Nederlandse marine de laatste grote zeeslag gevoerd. Op 15 januari 1962 werd de Indonesische Motor Torpedo Boot Macan Tutul tot zinken gebracht en twee andere schepen sloegen op de vlucht, dankzij het optreden van Hr. Ms. ramschip Kortenaer en twee andere torpedojagers.’

Aan Nederlandse zijde sneuvelden er in die jaren 103 militairen. Hoeveel Papoea’s er zijn omgekomen, is niet precies bekend. Maar het steekt de veteranen, van wie velen weer op bezoek in Nieuw-Guinea waren, dat zij nergens officieel kunnen worden herdacht.

Het monument zal worden onthuld door de inspecteur-generaal der krijgsmacht, tevens inspecteur der veteranen, de luitenant-generaal A.C. Oostendorp. Samen met Bergsma. De Papoea’s zelf laten zich onder andere vertegenwoordigen door een Papoea vrouwenkoor.


uit De Volkskrant, 01-10-2012