de kwestie Rawagede..

Rawagede wacht nog op het geld uit Nederland
Gepubliceerd op : 13 september 2011 - 2:47 pm | door Michel Maas

Nederlandse troepen richtten in december 1947 een bloedbad aan onder de mannelijke bevolking van Rawagede, in het toenmalige Nederlands-Indië. Diverse pogingen om financiële compensatie te krijgen voor de nabestaanden, strandden op het juridische argument dat de feiten verjaard waren.

Woensdag doet de Nederlandse rechter uitspraak in een zaak die vier nabestaanden hebben aangespannen tegen de Nederlandse staat. Ze willen excuses en smartengeld. Hun advocaat Liesbeth Zegveld denkt niet dat de zaak verjaard is: justitie neemt vorderingen van slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog nog steeds in behandeling.

Als de nabestaanden in het gelijk worden gesteld, kan dat grote gevolgen hebben voor slachtoffers van andere Nederlandse acties in Indonesië. Zij maken dan mogelijk ook aanspraak op een schadevergoeding.
Het mocht geen herstelbetaling heten, of compensatie voor de massamoord die Nederlandse troepen in 1947 in Rawagede hadden begaan. Begin 2009 stelde de toenmalige minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking 850.000 euro beschikbaar voor Balongsari, de gemeente waar ook Rawagede toe behoort.

Geen herstelbetaling of erkenning van schuld. Dat is iets waar Nederland al bijna 64 jaar voor terugdeinst. Ontwikkelingshulp dus, en niet voor Rawagede, maar voor de regio. Van die 850.000 euro zouden in Rawagede een school en een markt gebouwd worden en het ziekenhuisje van het dorp zou worden uitgebreid.


Braakliggend rijstveld
Tweeënhalf jaar nadat Koenders het geld beschikbaar stelde, is er van deze bouwprojecten nog niets terechtgekomen. Aan de rand van het dorp ligt een rijstveld van een hectare klaar voor de bouw van de school, een 'SMK', een school voor lager beroepsonderwijs. De tekeningen zijn klaar, zeggen de lokale autoriteiten.

Het wachten is nog op het geld. Als dat er is kan de school meteen worden gebouwd, zegt Sukarman. Hij is voorzitter van een stichting die al eerder in Rawagede een school heeft gebouwd. Die staat pal tegenover het braakliggende veld en heeft inmiddels achthonderd leerlingen. 'Die school hebben wij in drie maanden gebouwd. De Wereldbank gaf het geld aan onze lokale stichting en alles was direct geregeld.'


Zorgvuldigheid
Met het Nederlandse geld gaat dat heel anders. Dat gaat niet naar Rawagede. Het gaat zelfs niet naar het district Karawang, waar het dorp toe behoort. Het gaat naar het ministerie van Binnenlandse Zaken in Jakarta. Die moet vervolgens beslissen wie de school mag gaan bouwen en wanneer.

Nederland heeft een overeenkomst met het ministerie getekend en een deel van het geld in december overgemaakt. De lokale autoriteiten hebben nog geen bericht uit Jakarta ontvangen en het is volstrekt onduidelijk of en wanneer de projecten kunnen beginnen.

De Nederlandse ambassade in Jakarta verdedigt de bureaucratische omweg via het ministerie door zich te beroepen op 'zorgvuldigheid'. De projecten moeten een 'duurzaam' karakter hebben en daarom van tevoren goed met iedereen worden afgestemd. 'Zorgvuldigheid kost tijd', aldus waarnemend ambassadeur Ruigrok. Volgens haar is 'het ministerie bezig met het uitwerken van de laatste bijzonderheden'.


Microkrediet
Wat dat betekent is niet duidelijk. Van 'afstemmen' is in ieder geval geen sprake. Terwijl de lokale autoriteiten hun plannen al twee jaar klaar hebben, heeft het ministerie nog steeds geen contact met hen opgenomen.

Niet alle geld van voormalig minister Koenders is nu in Jakarta. 254.500 Euro is naar de Nederlandse stichting Hivos gegaan, die met dat geld onder andere microkredieten heeft verstrekt in Rawagede. Honderden mensen in het dorp - en nog eens honderden in omringende dorpjes - hebben gebruik gemaakt van zo'n kleine lening. In totaal is er 106,533 euro uitgeleend. Dat is dan meteen ook alles wat er van de 850.000 euro van Koenders direct bij de bevolking terecht is gekomen.


Salarissen
Hivos heeft wel nog een coöperatie opgezet, die nu 1247 leden telt. Die coöperatie moet een 'organisch' winkeltje gaan uitbaten, waar de Nederlandse stichting ruim 50.0000 euro in heeft gestoken. Dat winkeltje is er nog niet, erkent het hoofd van de coöperatie, Riyadi. Nu is er alleen een handeltje in gasflessen opgezet, zegt hij. Vijftigduizend euro is opgegaan aan onder meer de 'operationele kosten' van de coöperatieën aan salarissen.

rnw.nl


=============
eerdere topics:
* genoegdoening voor oorlogsmisdaden
* andere normen voor Rawagede
* nabestaanden dagen NL
* compensatie voor..

'Nederland aansprakelijk bloedbad Rawagede'
Gepubliceerd op 14 september 2011 - 10:09 pm

Nederland is aansprakelijk voor het bloedbad in het Indonesische dorp Rawagade op 9 december 1947. De rechtbank in Den Haag heeft bepaald dat het van Nederland onredelijk is om te stellen dat de zaak is verjaard.

Nederlandse militairen vielen het dorp op Java binnen op zoek naar onafhankelijkheidsstrijders. Een groot deel van de mannelijke inwoners werd geëxecuteeerd. Volgens Indonesië vielen er meer dan 400 slachtoffers.


Niet verjaard
Strikt genomen is de zaak verjaard, maar bij hoge uitzondering zette de rechter de gebruikelijke verjaringstermijn van 5 jaar opzij. De ernst van het incident gaf de doorslag. Het gaat volgens de rechtbank om een periode in de Nederlandse geschiedenis die nog niet is afgewikkeld. Bovendien zijn er nog mensen in leven die deze periode hebben meegemaakt. ‘Je kunt dan als rechter niet achterover gaan zitten', zei persrechter Peter Blok.


Schadeclaims
De Nederlandse Staat heeft altijd al de verantwoordelijkheid gedragen voor het bloedbad in Rawagede. De overheid had er dan ook van meet af aan rekening mee moeten houden dat er schadeclaims zouden volgen, oordeelde de rechter, die de afwachtende houding van Nederland niet bij de ernst van de
misdrijven vindt passen.

De nabestaanden geloofden na de uitspraak in eerste instantie niet dat de rechtbank in Den Haag Nederland aansprakelijk had gesteld voor de moordpartij in 1947. 'Niemand had verwacht dat we een rechtszaak tegen een land konden winnen', vertelt voorzitter Jeffrey Pondaag van de Stichting Comité Nederlandse Ereschulden. 'Maar toen het echt doordrong, is er feest gevierd', aldus Pondaag. 'Ze hadden het al op de televisie gezien toen ik belde.''


Eerherstel

Pondaag vocht met zijn Comité sinds 2005 voor deze uitspraak. 'Het kon toch niet zo zijn dat bij een gebeurtenis waarbij zoveel mensen zijn gestorven, niemand verantwoordelijkheid draagt en niemand wordt bestraft. Ik ben blij met dit eerherstel. Ook ik had het niet verwacht.''

De landsadvocaat toonde zich verrast door de uitspraak. De Staat gaat het vonnis nader bestuderen.


Hoger beroep
Advocate Liesbeth Zegveld, die de nabestaanden vertegenwoordigt, hoopt dat de Staat niet in hoger beroep gaat. ‘Hoger beroep is het goed recht van de Staat, maar als de overheid de uitspraak aanvecht, gaan veel nabestaanden schadevergoeding en definitieve erkenning niet meer meemaken', constateert
Zegveld. ‘De meesten zijn aan het eind van hun leven, ze zijn eind 80, begin 90. Gun die mensen hun laatste dagen een beetje geld.'

Pas als duidelijk is dat de Staat niet in hoger beroep gaat en de zaak is afgerond, gaan de advocaten met de invulling van de claims aan de slag.

Begin 2009 stelde de Nederlandse staat al eens 850.000 euro beschikbaar aan de gemeente waar Rawagede toehoort. Officieel was dat ontwikkelingshulp en zeker geen herstelbetaling of schuldbekentenis. Dit geld is voor het grootste deel nog niet bij de dorpsbewoners aangekomen.

rnw.nl

Op NOS Nieuws video Het politioneel optreden 1947

plus nog een aantal andere video's

Weduwes blij met Rawagede-uitspraak

Laatste update: 15 september 2011 08:46 info.


AMSTERDAM - Nabestaanden van het bloedbad in het Indonesische dorp Rawagede in 1947, tijdens de Eerste Politionele Actie, hebben ingetogen gereageerd op de beslissing van de Nederlandse rechter dat zij recht hebben op een schadevergoeding.


De 90-jarige weduwe Cawi zei zich 'gezegend' en 'dankbaar' te voelen toen het nieuws tot haar kwam.

Cawi was pas 20 toen haar echtgenoot Bitol op een ochtend naar zijn werk in de rijstvelden vertrok, maar nooit meer terugkeerde. "Het was niet eenvoudig om zijn lichaam terug te vinden", zei de nu hoogbejaarde vrouw. Dat bleek op een grote hoop met lijken te zijn gegooid.

Nederlandse troepen arriveerden op 9 december 1947 in Rawagede, op West-Java, en eisten van de dorpsbewoners dat zij hun zouden vertellen waar zij een plaatselijke onafhankelijkheidsstrijder konden vinden. Toen zij zeiden van niets te weten, werden vrijwel alle mannen door de Nederlanders op een rij gezet en doodgeschoten.


Hulp

"Wij, de vrouwen, zagen alle dode lichamen. We konden niemand vragen om te helpen bij het begraven", zei Cawi. "Omdat alle mannen dood waren of het dorp waren ontvlucht, moesten we de lichamen met onze blote handen begraven."

Hoewel de Verenigde Naties het bloedbad al in 1948 veroordeelden als 'moedwillig en genadeloos', is de Nederlandse regering nooit overgegaan tot vervolging van militairen voor hun rol in de moorden. Nederland heeft bovendien nooit excuses aangeboden voor het bloedbad in de voormalige kolonie. Wel is officieel spijt betuigd.


Schadevergoeding

Woensdag besloot de rechtbank in Den Haag dat zeven nabestaanden recht hebben op een schadevergoeding. Hoe hoog die uitpakt, moet nog worden bepaald. De rechter was van mening dat de staat zich niet helemaal kan verbergen achter het argument dat het verzoek om compensatie verjaard is.

Cawi maakt zich niet al te druk om de uitspraak. "Ik heb geen huis; ik moet bij mijn kleinzoon wonen", zei ze. Het idee dat ze genoeg krijgt om een eigen huis te betalen, klinkt echter wel aanlokkelijk in de oren.



© Novum
Nu.nl

Een massamoord en een ontkenning
Weblog Zuidoost-Azië | Michel Maas | 15-9-2011 10:29


Ik heb er mijn nasi goreng voor moeten laten staan.

We zaten in Rawagedeh tegenover de erebegraafplaats waar 181 van de 431 slachtoffers van het bloedbad van 1947 in nette rijtjes liggen begraven. De sfeer was ontspannen. De uitspraak van de rechtbank in Nederland kon elk moment komen, maar niemand was daar echt nerveus over. Ze zouden de rechtszaak verliezen. Iedereen zei het. Liesbeth Zegveld, hoogleraar en advocaat, zei het, Jeffry Pondaag van het Komité Nederlandse Ereschulden zei het, Sukarman van de Stichting Rawagede zei het, en ook de weduwen van de slachtoffers verwachtten er eigenlijk niks van.

En toen wonnen ze toch! ‘Eindelijk gerechtigheid’ riep iedereen verrukt.


Vierenzestig jaar heeft Nederland geprobeerd het bloedbad te bagatelliseren. Het gedroeg zich precies als Japan. Dat weigerde ook tientallen jaren excuses te maken voor al zijn wreedheden. Elke keer als daarom werd gevraagd, kwam er na lang aandringen hoogstens een vage, algemene ‘spijtbetuiging’.

‘Why is it so difficult to say sorry?’ vroegen de Indonesiërs elke keer weer. En dan betuigde Nederland weer spijt, spijt voor alle wreedheden die in de oorlog waren begaan, ‘aan beide zijden’. Want die Indonesiërs, dat waren ook geen brave jongens.

Het was pijnlijk om te horen. Driehonderd Nederlandse militairen waren onder leiding van ene majoor Wijnen op 9 december Rawagede binnengevallen. Zij waren op zoek naar Lukas Koestario, een van de leiders van het Indonesisch verzetsleger. Hij was in de buurt gezien. Het was vier uur in de ochtend. De mannen waren net op de rijstvelden aan het werk. De Nederlanders pakten ze allemaal op, zette ze in groepjes bij elkaar. Met hulp van speurhonden werd elke man en jongen gegrepen. En toen niemand bleek te weten waar Lukas was, werden zij allemaal zonder pardon doodgeschoten.

Dat valt niet te ontkennen. De Nederlandse legertop zelf erkende destijds al dat dit niet behoorlijk was, al werd er niemand voor gestraft. De massamoord kwam wel nog terecht in de ‘excessennota’ (het mocht geen oorlogsmisdaad heten, maar een exces, een uitwas, een buitensporigheidje _ toen al verschool Nederland zich achter eufemismen). Maar daar zou het, als het aan de Nederlandse regering lag, bij blijven.

Als het om Indonesië gaat, heeft Nederland nu, zelfs na meer dan zestig jaar nog moeite de werkelijkheid onder ogen te zien. Oorlogsmisdaden noemen wij ‘excessen’, een bloedig militair offensief noemen wij ‘politionele acties’ (Indonesiërs noemen het ‘agresi’), excuses noemen wij ‘spijt’, en wij erkennen zelfs de datum van de Indonesische onafhankelijkheid niet: terwijl Indonesië zelf en de hele rest van de wereld 17 augustus 1945 aanhouden: de dag dat Soekarno en Hatta de onafhankelijkheid proklameerden, houdt Nederland het in zijn eentje op 27 december 1949.

Dat schiet allemaal door mijn hoofd als ik mijn nasi laat staan. Dat, en dat ene curieuze moment met Maxime Verhagen. Hij was destijds minister van Buitenlandse Zaken en bezocht Jakarta. Het was een paar maanden na 9 december 2008. Op die 9de december had de toenmalige Nederlandse ambassadeur, Koos van Dam, de jaarlijkse herdenking van het bloedbad in Rawagede bijgewoond.

Van Dam was een man die Indonesië meer dan een warm hart toedroeg. Hij was oprecht betrokken, en daarom terecht uiterst geliefd. In Rawagede hield hij een toespraak die heel erg dicht bij een welgemeend excuus kwam. ‘Eindelijk’, dacht ik, en ik vroeg het hem. ‘Heeft Nederland wat u betreft excuses gemaakt?’ Hij zei van wel. Voor hem waren spijt en excuses hetzelfde, zei hij.

Dat was dapper, en bleek helaas in Den Haag niet op prijs te worden gesteld. Van Dam werd ernstig op de vingers getikt.

Toen Verhagen begin 2009 in Jakarta was, vroeg ik hem, op een persconferentie met de Nederlandse correspondenten, hoe het zat met de excuses die Van Dam namens Nederland had gemaakt. Het zat niet.
‘Hij heeft geen excuses gemaakt’, zei Verhagen bits.
‘Maar ik heb het op band’, probeerde ik nog: ‘De ambassadeur zei: wat mij betreft heeft Nederland excuses gemaakt.’
‘Dat heeft hij niet gezegd!’ zei Verhagen, nu duidelijk geïrriteerd. Hij stond op en beëindigde de persconferentie.

Ik bleef achter met lege handen, en voelde mij een beetje als de mensen in Rawagede. Hij heeft het niet gezegd. En als Verhagen dat zegt dan is dat zo?

15010-ambasseur-nl-woont-herdenking-rawagede-bij.html

De uitspraak van de Haagse rechter kan een einde maken aan Nederlands krampachtigheid. We kunnen eindelijk gewoon gaan doen tegen Rawagede. Sorry zeggen, en de arme boertjes daar een beetje geld geven voor hun vermoorde mannen, vaders en grootvaders. Met een beetje van dezelfde hartelijkheid en betrokkenheid waarmee ambassadeur Van Dam destijds zijn excuses maakte.

Of Nederland kan in beroep gaan tegen de uitspraak, de zaak rekken, en doorgaan op de oude voet, tot ook de laatste van de weduwen is overleden. En zeggen: jammer. Wij willen de nabestaanden graag nog iets geven, maar er zijn er geen meer in leven.


NOS / Weblog Zuidoost-Azië

Advocate: Hopelijk geen hoger beroep Rawagedeh

15-09-2011 11:27 | gewijzigd 15-09-2011 11:28 | Binnenlandredactie


DEN HAAG – Advocate Liesbeth Zegveld, die de nabestaanden van de honderden slachtoffers van het drama bij Rawagedeh vertegenwoordigt, hoopt dat de staat niet in hoger beroep gaat.


Zegveld erkent dat hoger beroep goed recht is van de staat. Ze vreest echter dat wanneer de overheid de uitspraak aanvecht, veel nabestaanden de definitieve erkenning niet meer zullen meemaken. „De meesten staan aan het eind van hun leven, ze zijn eind 80, begin 90; gun die mensen een beetje geld.”

Het geld is overigens ondergeschikt, benadrukt de advocate. „Deze mensen zijn niet veel­eisend. Ze wilden alleen erkenning. Het is jammer dat ze dit via de rechter moesten afdwingen.”

De staat kan de zaak rekken door in hoger beroep te gaan. Maar de kans is groot dat alle direct betrokkenen dan zijn overleden, aldus Kamerlid Van Bommel van de SP. Hij hoopt dat de staat het niet zover laat komen.

Volgens minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken wordt dit aspect zeker meegewogen in de vraag of de staat in hoger beroep gaat. Daarover kon hij gisteren nog niets zeggen. Er wordt nu eerst heel zorgvuldig gekeken naar de afwegingen van de rechter, aldus de bewindsman.

De toegewezen schadevergoeding is bestemd voor zeven weduwen en voor de nabestaanden van een overlevende van het bloedbad. Om hoeveel geld het gaat, is nog niet bekend. Pas als duidelijk is dat de staat niet in hoger beroep gaat en de zaak is afgerond, gaan de advocaten met de invulling van de claims aan de slag.

Ook media in Indonesië hebben gisteren ruime aandacht besteed aan de uitspraak van de rechtbank in Den Haag over de massamoord die in de koloniale tijd werd gepleegd door Nederlandse militairen in het Javaanse dorp Rawagedeh.

„Nederlandse rechtbank: compenseer Indonesische weduwen bloedbad”, kopte dagblad The Jakarta Post. Een andere krant, Jakarta Globe, bood zijn lezers een uitgebreid verslag over het vonnis.

De nabestaanden van het bloedbad in Rawagedeh op Java geloofden in eerste instantie niet dat de rechtbank in Den Haag Nederland aansprakelijk had gesteld voor de moordpartij in 1947.

„Niemand had verwacht dat we een rechtszaak tegen een land konden winnen”, vertelt voorzitter Jeffrey Pondaag van de Stichting Comité Nederlandse Ereschulden gisteren.

„De Nederlandse regering is op de vingers getikt. Ik zie dit als eerherstel en erkenning voor de slachtoffers en de nabestaanden. Maar we moeten wel beseffen dat Rawagede niet op zichzelf staat. Ik hoop dat mensen zich nu meer bewust worden van deze zwarte bladzijde uit de geschiedenis. De Nederlandse regering moet eindelijk eens een knieval maken richting Indonesië.”

Pondaag vocht met zijn Comité sinds 2005 voor deze uitspraak. „Het kon toch niet zo zijn dat bij een gebeurtenis waarbij zoveel mensen zijn gestorven, niemand verantwoordelijkheid draagt en niemand wordt bestraft. Ik ben blij met dit eerherstel.”

Nederlandse militairen hebben op 9 december 1947 in het dorpje Rawagede op West-Java, dat nu Balongsari heet, volgens Indonesische bronnen 431 mannen gedood. De Excessennota van de Nederlandse regering spreekt van 150 mensen.

Het gebeurde tijdens een zoekactie van de militairen naar de kapitein van het Indonesische leger, Lukas Kustario, de ”tijger van West-Java”. Toen de dorpelingen weigerden zijn verblijfplaats bekend te maken, schoten de Nederlandse militairen de bijeengedreven mannen dood.

Ref.Dagblad

Ontwikkelingsproject Rawagede vertraagd
Laatste update: 28 september 2011 20:47

DEN HAAG - Een ontwikkelingsproject voor het door Nederlandse oorlogsmisdrijven getroffen Rawagede in Indonesië is voor een groot deel vertraagd.

Dat antwoordde minister Uri Rosenthal (Buitenlandse Zaken) woensdag op schriftelijke vragen van SP, PvdA, ChristenUnie en GroenLinks.

Nederlandse militairen doodden in 1947 in Rawagede honderden mannen. Uit verantwoordelijkheidsgevoel stelde ons land in 2009 een bedrag van 850.000 euro aan ontwikkelingssteun beschikbaar voor de Javaanse plaats.



Procedures

600.000 euro voor de bouw van een school, een marktgebouw en de uitbreiding van een gezondheidscentrum is nog niet besteed.

Dat komt doordat de voorbereidende procedures van de Indonesische overheid nog niet klaar zijn, aldus de bewindslieden. Zij verwachten dat dit binnen afzienbare termijn zal gebeuren.


Microkredieten

De uitgave van de overige 250.000 euro verloopt wel vlot. Het gaat om de verstrekking van microkredieten aan uiteindelijk 2000 personen, onder leiding van organisatie Hivos.

Het hele project staat los van de uitspraak van de rechtbank in Den Haag. Die oordeelde twee weken geleden dat Nederland aansprakelijk is voor de schade die nabestaanden hebben geleden van oorlogsmisdrijven in Rawagede.

nu.nl

wo 23 nov 2011, 10:28 | 27 reacties


Staat wil schikken met nabestaanden Rawagede

AMSTERDAM - Nederland wil een schikking treffen met de nabestaanden van het bloedbad dat Nederlandse militairen in 1947 in het dorp Rawagede op Java aanrichtten. De Staat is daarover in gesprek met de advocaat van de nabestaanden.

Dat heeft het ministerie van Buitenlandse Zaken woensdag gemeld. De rechtbank in Den Haag bepaalde half september dat Nederland aansprakelijk is voor de schade die de nabestaanden hebben geleden en dat er daarom een schadevergoeding moet worden betaald aan zeven weduwen van slachtoffers. Om hoeveel geld het zou gaan, is nog niet bekend.

De uitspraak van de rechtbank en de inmiddels hoge leeftijd van de weduwen is nu aanleiding voor de Staat om met hun advocaat te verkennen of voor deze groep tot een schikking kan worden gekomen. Of dit betekent dat de Staat zich neerlegt bij het vonnis en dus niet in hoger beroep gaat, kon een woordvoerder van minister Uri Rosenthal (Buitenlandse Zaken) niet zeggen.

Nederlandse militairen vielen op 9 december 1947 Rawagede binnen en doodden daar honderden mannen. Nederland erkende dat er sprake was van „standrechtelijke executies met een groot aantal slachtoffers”.


Filmpje bij de Telegraaf

wo 23 nov 2011, 15:00
Nog geen overleg nabestaanden Rawagede


JAKARTA - De stichting Rawagede heeft nog niet met de nabestaanden besproken hoe hoog de vergoeding moet zijn voor de nabestaanden van het bloedbad dat Nederland daar heeft aangericht. Dat heeft voorzitter Sukarman van de stichting Rawagede in Indonesië woensdag gezegd.


De nabestaanden weten dat er met de Nederlandse overheid wordt gesproken over een schikking. Ze hopen op een vergoeding.

Voorzitter Sukarman zei verder te hopen dat Nederland erkent dat er bij het bloedbad op 9 december 1947 431 slachtoffers zijn gevallen. Nederland gaat tot nu toe steeds uit van 150.

„We hebben verder geen verwachtingen van Nederland, we willen alleen een bevredigende financiële compensatie”, aldus Sukarman. Volgens hem komen er sinds de rechterlijke uitspraak in september veel groepen Nederlanders naar Rawagede.

Op 9 december zal het bloedbad in 1947 opnieuw officieel worden herdacht, waarbij naast de nabestaanden ook de gouverneur van West-Java aanwezig zal zijn.


Telegraaf

Clara Wichmannpenning voor Liesbeth Zegveld

Liesbeth Zegveld krijgt deze maand de Clara Wichmannpenning, die wordt uitgereikt aan personen die zich buitengewoon inzetten voor de mensenrechten. De advocate dankt de prijs onder meer voor haar succesvolle inspanningen voor de weduwen van Rawagede. Dat de staat nu wil schikken, is mede aan haar te danken. Eerder dit jaar koos de rechter haar kant, toen ze de staat aansprakelijk stelde voor de nabestaanden van drie doden van Srebrenica in 1995. Zegveld is sinds 2006 hoogleraar internationaal humanitair recht aan de Universiteit Leiden. Ze is verbonden aan het advocatenkantoor van Britta Böhler in Amsterdam. Ze stond slachtoffers van de tot levenslang veroordeelde Rwandees Joseph M. bij. Namens slachtoffers van gifgasaanvallen in Irak eiste ze een schadevergoeding van de Nederlandse zakenman Frans van Anraat, die Irak grondstoffen voor het gifgas leverde.

Volkskrant, 24-11-2011

Onbekend bloedbad van Rawagede

De Nederlandse staat wil een schikking treffen met de nabestaanden van Rawagede. Weinig mensen zijn bekend met deze tragische episode. Daarom vijf vragen aan Peter Romijn, hoogleraar geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam en onderzoeker aan het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD).

Door Bart Boersma.

Wat is er precies gebeurd in Rawagede?
“Nederland voerde in december 1947 een guerrillaoorlog in Indië. Het was niet duidelijk wie de vijand precies was en waar ze zaten. Het leger had gehoord dat er nationalistische strijders in Rawagede verbleven en zo’n zoektocht liep toen meestal uit de hand. De militairen wilden iedereen pakken omdat ze een gevoel hadden van collectief vijandschap. Er waren bijvoorbeeld ook mensen van hun vermoord. Ze dreven de inwoners bijeen en schoten in totaal 431 mannen dood, bijna de gehele mannelijke bevolking van het dorp. Daarna staken ze de huizen in brand.”

Waar is het drama mee te vergelijken?
“Met My Lai, een dorp in Vietnam waar Amerikaanse militairen in 1968 een bloedbad aanrichtten. Rawagede was eigenlijk een vroeg voorbeeld van de problemen van een guerrillaoorlog. Binnen de koloniale geschiedenis kan je kijken naar de acties van Nederlandse speciale troepen op Zuid-Celebes in de winter van ’46-’47. Daarbij vielen zeker duizend doden.”

Waarom kennen wij dit bloedbad niet?
“Er is geen gevoel van nationale verantwoordelijkheid. Het is niet aangenaam en bijna niemand heeft er belang bij om het aan te kaarten. Dit soort dingen worden dan automatisch vergeten. Ook zijn wij in dit land op consensus gericht en Nederland had het verhaal daarom redelijk dichtgetimmerd. Het was per ongeluk gebeurd, de actie was uit de hand gelopen. Toch is het niet zo dat er helemaal geen aandacht voor is geweest. Op bepaalde momenten in de geschiedenis komt het weer terug in het nieuws.”

Waarom wordt er nu pas om een schadevergoeding gevraagd?
“Lange tijd was het ook niet in belang van Indonesië om erover te beginnen omdat ze goede betrekkingen met Nederland wilde hebben. Maar onder de oppervlakte speelde een schadevergoeding al wel langer. Mede door een documentaire uit 1995 zijn nabestaanden druk gaan uitoefenen op de overheid en kwamen ze in contact met activistische advocaten. Het was in dit geval ook heel duidelijk wie de helden waren en wie de schurken.”

Zijn er nog meer slachtpartijen van Nederlanders waar we niets over weten?
“Er zijn een aantal erge dingen gebeurd. In 1969 kwam Cees Fasseur in opdracht van het kabinet met een Excessennota waaruit bleek dat er zeker vijftien tot twintig zaken waren. Daar zat Rawagede nog niet eens bij. Bijna niets heeft tot strafvervolging geleid. Nu is in ieder geval vastgesteld dat de Nederlandse regering verantwoordelijk is.”


Spits, 24-11-2011