'n Indo, 40 jaar in Canada... een jubilee of was t n avontuur?

'n Indo,40 jaar in canada... een jubilee of was t n avontuur?
19 sep 2008, 15:24


hoeveel emigranten, kunnen echt praten over pionieren in Canada, toen ze hier pas kwamen. Want pionieren moet je dus in de binnenlanden doen. Niet in de steden.

Iets dat ik me niet voor ogen had, toen we gingen emigreren. Ik dacht alleen maar aan n beter leven voor mij en mijn kinderen en vooral aan veiligheid, in geval van oorlog. NL was me er te klein voor. Veels te dicht bij die Russen vond ik indertijd.

Ik had al t een en ander over Nederlandse emigranten gezien op tv. Deze mensen woonden in de provincies Alberta en Saskatchewan.

Ik dacht, nou DAT lijkt mij ook wel wat. huh! IK die helemaal geen kaas had gegeten van n leven op n boerderij, mijlen ver van de naaste buur, laatst staan op n houtoven-fornuis koken. Naar de toilet gaan in n klein huisje n paar meter van de woning...... geen bad, maar emmers water koken, om er een te nemen en ga zo maar door.

Ik wist niet eens over 40 graden celcius hitte, laat staan over min 40 graden in de winter.

WEL wist ik dat men betere en vooral warmere winterkleding moest hebben in dit land, dan men in NL had in die tijd.

Dus HET eerste dat ik deed indertijd, was goede winterschoenen/laarzen kopen voor mij en mijn kinderen en hele warme, zoveel mogelijk vooral ZWAARE kleding kopen. Want ik was alleen maar warm onder de dekens in NL als ik gewicht op me voelde.

Enfin, toen ik pas was aangekomen voelde ik me voor t eerst en enige tijd in mijn leven alsof ik op vacantie was.

Mijn man had n flatje gevonden in cabbagetown, dat was de achterbuurt in Toronto, maar dat wisten we niet.

Het was heel interesant. het was n souterain flatje en enfin, het was ons eigen plekje.

Later verhuisden we naar Don Mills. En enfin, daar leefden we dan. Toen kreeg mijn man n baan bij IBM en toen konden we ons n auto veroorloven. Kan je nagaan? 25 cent per imperial gallon voor die auto! benziene dat is......NU betalen we honderden procenten meer voor benziene. Eten kopen per week, was alleen maar $25 en we konden ons zelfs rundvlees bij de kilos veroorloven. daar maakte je dan n roast van en t werd ook roastbeef op brood, dat in NL kapitalen kostte he? En boter inplaats van margarine!

alleen hadden ze rare melk. Het heete homogenous melk en ik dacht dat dat melk voor homosexuelen was. Ik dacht nog, oooh, die mensen hier zijn zoooo vooruit vergeleken met NL. Wist ik veel wat homogenous melk was. NU weet ik wel beter, maar we hebben er jaren en jaren vreselijk om gegierd hoor.

We waren in staat, om na 3 jaar n huis te kopen. Dus dat was ook weer n ervaring. Het huis was n semi detached. Dat is twee huizen onder een dak. Daar zat n heeeel aardig en leuk echtpaar in en we konden goed met hen omgaan.

Helaas was dit ook t huis, waar we leerden over discriminatie en persecution en nog wel van n Jood! Hij zette de hele buurt tegen ons op en onze semidetached buren kwamen ons te hulp. Toen haalde ik er de Human Rights Commission erbij en die onderzocht OOK voor ons en jaaa, t kwam uit dat t die Jood was die de hele buurt tegen ons had opgezet. Opeens werden de Canadesen bang. want we konden hun voor miljoenen aanklagen hiervoor onder de Canadese wet. Maar die jood wist dat niet. Enfin, mijn huwelijk liep op t einde dus dat was nooit doorgegaan.

Waar ik wel genoegdoening over had, was dat n aantal jaren erna, ik in de bibliotheek niet al te ver van t huis waar ik gewoond had, werk kreeg en op n dag zag ik die Joodse vrouw met haar kinderen, ervan langs krijgen van onze manager van de bieb... Het bleek nl. dat zij en haar hubbie gescheiden waren en NU waren haar kinderen erg vervelend en maakten boeken stuk.. .eeh!! jaa, maar DAT kost geld!

Enfin, toen we nog bij mekaar waren, vanwege al die gevaarlijke persecution en discriminatie, want de kinderen waren onder gevaar hierdoor natuurlijk en n huis verkopen dat doe je niet zo een twee drie he? had ik gehoord dat n collega van mijn man, finandicele vergoeding van IBM had gehad en n hobbyfarm was begonnen. Dat is n farm van 50 acres of minder. Hij had 50 acres en dat was in t hele hele hoge noorden.

Nou het was n leuke vriendschap geworden. Dit was 1971, de zomer. Het kostte alleen maar $80 voor de twee kinderen voor 2 maanden. dag en nacht zaten ze daar, in de gezonde landslucht met allerlie dieren en ga zo maar door.

Enfin, IK raakte heeel goed bevriend met niet alleen HUN maar de hele boerengemeenschap, van mijlen om hun heen.

Zo kwam er n dag, dat men wilde dat ik wat van ons Indische eten ging demonstreren, want men genoot enorm van mijn roti kukus, mijn lempers, mijn lupias volgens n Semarang's recept en ga zo maar door. Vooral t braden van die krupuks in die wadjan van me, was n heeeel bijzonders iets. Men had dat nog nooit gezien dat iets dat zoooo klein was, zoooo groot kon worden en t was van garnalen gemaakt? Nou die mensen waren puur (wat ik noem) aardappels en steak eters. dus DIT was wel iets heeel bijzonders. Dit in n tijd, dat men eigenlijk geen chinees eten kende, buiten chinatown in Toronto en Vancouver.

Enfin, al die boerinnen kwamen naar de kerk, op die door de weekse dag en sloegen me gaade. Men was vol bewondering over mijn mortle en pestle waarin ik alle ingredienten fijn stampte. DAT ding kende men alleen in heeel kleine maat bij de pharmacist als die pillen fijn maalde tot poeders van de medicijnen. Dus dit was iets bijzonders.

Ik maakte de OUDE indische kroketjes en nou ja, t ging erin als koek! Ik zeg OUDE omdat dat wat er NU in NL als indische kroket doorgaat? maar rotsooi is in mijn ogen. ZO? werd dat vroeger in Indie en toen we pas in NL waren, nadat Indie onafhankelijk was geworden van NL, NIET gemaakt. ten minste? ZOALS DIE kroket NU bekend staat dan! alhowel? ik ben WEL n mens? dat wat men maar voor mijn neus stopt? ik dat echt apprecieer en smakelijk opsmikkel en ervan geniet! Stel je voor zeg, dat men gastvrijheid die gegeven wordt, niet zou apprecieren. nee zo ben ik niet toch?

enfin, er kwamen dus OOK de dagen, dat men ons mee nam naar HUN eeuwen oude farms. Daar waren de vloer niet van hout, maar waren het de rotsgrond. Soms waren zelfs de achtermuren de rotsen, want de huizen waren dan tegenaan de rotsheuvels gebouwd en dat gaf warmte in de wintermaanden en koelte in de zomermaanden. En vele meubels hadden verhogingkjes onder de poten van tafels, wandmeubels en stoelen en banken. die gandels weet je wel?

De keukens waren altijd heeeel groot maar in de huiskamer werd dus niet gezeten, alleen meneer pastoor of de dominee werden daar ontvangen.

Ik leerde paardrijden, op n enthusiast paard die er met mij mee vandoor ging en je had me moeten zien. Ik hield me vast als n drenkeling aan de nekharen van dat paard, dat er gewoon vandoor ging door de moestuin en dwars doorheen de waslijn met al die kleren eraan! NOG viel ik er niet af, maar zo hard als ik TOEN gebeden had? nou dat heb ik nooit meer van mijn leven nagedaan!

En al die boeren achter mij aan rennen en van alles en nog wat roepen tegen dat paard, dat naar niemand luisterde. Het kwam langzaam tot stilstand en keek om en t was OK. ik eraf maar gek? omdat ik geen besef heb van gevaar, vanwege mijn PTSS vanuit de japanse bezetting en de oorlog van onafhankelijkheid die de Indonesiers indertijd in mijn jeugde hadden tegen de Nederlanders. Was ik OK. NU jaren er na ben ik NOG dankbaar, voor dit syndroom. hihi. wie weet hoe ik anders vreselijk de nazenuewen had gehad?

Er werd n nieuw huis ergens gebouwd en ja hoor, ik ook meehelpen. die enge hoge ladders op. En je moet weten, ik heb hoogtevrees! Dus daar stond ik op dat dak, naast die mannen en ja hoor, al die tasphalt-iles op t dak vastmaken met hamertje en spijkertjes. die droeg je dan in n zak om je heupen. en ik werd hoooog gerespecteerd dat ik dat als vrouw zijnde ook deed. Nee DIT? deed de canadese boerin dus NIET. DIT was definitief mannenwerk. Dus waarom haalde men mij er WEL bij? weet ik niet.

Toen vroegen die mensen waar we altijd bij logeerden en onze kinderen in de zomermaanden bij logeerden, of we op hun farm voor n weekend wilden passen. ja hoor dat deden we graag. Dus mijn man nam vrij en we kwamen al op donderdag avond naar die farm. Het was 5 uren rijden van ons uit naar t hoge noordoosten toe waar die mensen woonden. En we zorgden voor de varkens en de kippen en dat ene paard dat alleen maar mij om hem heen dulde maar niet mijn man. Dit hebben we heeel vaak gedaan en dat maakte ons erg populair bij deze engelse boer! Het was altijd weer n leuke ervaring en telkens verzonden die boeren daar in de mijlenverrre omgeving weer wat anders om ons mee te laten maken met HUN leven daar!

Die zondag, was ik aan t afwassen, aan dat stenen aanrecht met die handpomp die er daar was. Zo kreeg je nl water uit de well die naast t huis lag.. .en zag ik opeens n hele hele hele lange rij met autos dat zandweggetje omhoog komen. Ik keek gewoon verbluft en scheel! Wel al die boere echtparen, kwamen ons gezelschap houden!

Men had van alles en nog wat meegebracht en wist zelfs waar de tressels en de planken lagen in de schuur van de man op wiens farm we pastten. Men zette ellenlange tafels uit en daarop beddelakens als tafelkleed, opvouwbare tuinstoelen eromheen en jan had plezier. zo te zeggen.

Man! het was gezellig en hardstikke leuk! Toen kwam de boodschap dat een boer was overleden en allemaal gingen ze weg. WIJ werden ook meegenomen en men regelde gewoon alles voor de dieren op de diverse boerderijen, ook die waar wij op pastten. Wij die van niets wisten, gingen maar gewoon mee met de draad.

Wel t was al gauw duidelijk. De mannen verdwenen met schoppen en dynamiet en allemaal n kleine fles whiskey in hun zakken.

De vrouwen die begonnen allemaal op een paar farms samen te kokenn. Koken? zei ik toch? wel er was nergens ergens maar ook gas hoor. Het werd gekookt op grote ovens die ook kachels waren. het was herfst en je had warme en koude dagen buiten, dus t was lekker warm binnen. Maar kunnen jullie je voorstellen? als t zomer was geweest? dan was t immers niet uit te houden die hittes in huis? en DAT ZONDER airconditioning! Geen wonder dus dat men zomer keukens kende daar in t hoge binnenland!

Je kookte bovenop de ovens en binnenin de ovens. Allemaal hadden ze 3 of 4 ovens, in een heeeeeel groot gedoetje dat van de vloer tot aan t plafond ging en van de ene muur tot de andere. voor brood te bakken, voor pies te bakken. om de roasts en de turkeys erin te doen. en ga zo maar door. en HOE ze dat ding zo konden stoken dat je de diverse temperaturen had, mag joost weten.

Op n gegeven moment, mocht ik mee, met n stel mannen en vrouwen, want eten was ingepakt geworden in kisten met stro. En WAT ontdekte ik? dat die mannen die dat graf moesten graven? stom en stom dronken waren! en DAT met dynamiet in de buurt! jaaa tis the cambrian shield. dus heel weinig aarde en de rest is natuurlijk rots.. daar vandaan dat die graven gedynamiet moesten worden.

Enfin, tafels werden tussen de graven door opgezet, en alle grafgravers, kregen n maaltijd. Dit werd voor ongeveer 5 dagen achter mekaar gedaan en dat graven en dynamieten ging dag en nacht door.

Ondertussen was er n wake in t huis, van de overleden boer. Daar lag die man in n kist die gemaakt was door zijn broer. De mannen in een kamer de vrouwen en kinderen in n andere kamer en n ieder die kwam bezoeken, kreeg eten.
HIhi, het was meer n jolige party dan n begravenis gedoetje hoor en op de dag van de begravenis ZELF? Wel Dat was nog meer n party! er werd gedanst en gezopen, om U tegen te zeggen......Er werd fiddles gespeeld en niet zoals men dat in NL kent hoor. Dit was honest to goodness true country music. met al die ierse jigs. Ik keek mijn ogen uit. Dat die vette mannen en vrouwen zoooo goed uit de voeten konden komen met zo'n jig was me n raadsel. Want normaal gesproken kwamen ze door hun vetheid nauwelijks vooruit!

HOE iedereen erna heelhuids thuis was gekomen, weet ik NOG niet!

het was n andere tijd, toen in Canada. Veel pioniers manier van leven was er toen nog. Men hing meer aan mekaar en er waren helemaal geen negers, nog chinesen, nog mensen uit India en Pakistan, daar zoo diep in de binnenlanden... er waren alleen maar iers en schotse nazaten. Die in huizen woonden nog door hun groot of overgroot of over-overgrootouders gebouwd. Elke generatie bouwde n nieuw deel aan de oude huizen.

Voor mij? NU? waneer ik daaraan terug denk? ach ach. het WAS romantisch hoor. En ik weet hoe t kan zijn toen.

In de winter was er n stuk touw, dat van de huisingang naar dat poephuisje ging. Want waneer er n blizzard was, dan raakte je gerust wel de weg kwijt erheen of terug. En kon je doodvriezen in die koude winter blizzards. Toiletpapier? wel nee, het was de laatste aflevering van de plaatselijke krant dat er daar naast je lag, om jezelf mee schoon te maken hoor! en toen ik met mijn bottol tjebok kwam? nou DAAR moest n demonstratie van gegeven worden, DAT wilden men ZIEN, HOE DOE je DAT? hihi. demonstratie? sug sug, deze non DEED het OOK nog. maar dan WEL op de droge hoor..

'n Shower nemen, was er natuurlijk niet bij. Men vulde n bad kuip van grijs metaal en eerst ging meneer de boer erin samen met zijn vrouw... dan de kinderen een voor een... OH! en DAT was eens in de maand hoor! Als je meer wilde? en je woonde dicht bij n meer, dan dook je daarin om t wassen en te baden! anders had je pech!

t Enigste stromende water, kwam van de well en voor gemak was er n kleine handpomp voor in de keuken bij de sink. De sink zo'n grote porceleinen bak, dat je er 4 kinderen in kon baden! met gemak en je had nog wat plaats over zelfs.

Het plaatsje n uur rijden ten zuiden ervan, was ook zo'n echt pionier plaatsje. Net zoals je dat wel eens zag in die ouwe country cowboy movies van Hollywood. Tis NU nog wel n beetje zo in datzelfde plaatsje. Bancroft heet het.

WAT je al zo niet kon krijgen in die Emporiums, zoals die winkels heetten in de binnenlanden. Het was OOK HET centrum waar amathyst gevonden werd. Zomaar in de rivieren en de rivierbedden erlangs en je zag in die tijd, dus ook erg veel mensen, stenen stuk maken, om te zien hoe die amathyisten er van binnen uitzagen. En men nam dan mee naar huis wat men mooi vond of naar de smaak was.

Ja Ontario is t land van de Amathyst! en velen namen ze mee de steden in, om er van allerlei juwelen van te maken. t kostte toen geen cent en had niet zo'n grote waarde als NU. ja hoe meer vraag he? hoe hoger de prijzen.

Een boer? gaf me n stel oorbellen, het was n roze steen, ben de naam vergeten en enfin, toen die andere boerinnen het aan mijn oorlellen zagen, zeiden ze dat ik dat alleen maar had gekregen omdat die boer verkikkerd op me was. hihi, ik moest wel lachen. DIT bracht me weer terug naar de tijd, dat men en die boer vonden dat ik die man maar moest trouwen. Men mocht mijn eerste man niet zooo zeer. Niet vanwege hij n donkere Indisch man was, maar vanwege zijn gedrag en men had gezien dat die man mij en onze kinderen goed kon aframmelen. Men raadde me aan om die ouwe weduwenaar te trouwen. hij zwom in t geld maar vooral was hij DE rijkste boer, omdat zijn voorouders HET langste daar in die omgeving waren komen wonen. Hij had HET grootste stuk land. nl honderden hectaren... en HET oudste huis.

ik deed dat niet hoor. WAT moesten die kinderen van hem wel niet denken. en ik liet NOOIT merken, dat ik naar de eerste de beste gelegenheid uitkeek, om met mijn kinderen veilig weg te komen... het zou nog n 3 jaar verder duren voordat ik dat kon doen. Maar enfin, wat er met die oude boer gebeurd was weet ik NIET. maar lief was die wel.. en die oorbellen heb ik NOG en gebruik ze nog vaak! ah jaa, de naam van de steen is: Rhodeocrosite. Het is de steen die men met liefde verbind in deze streken nl.

Ik denk terug aan die nachten dat we met dat engels-canadese echtpaar, buiten zaten. geen straatlantaarn in de buurt. Want daar in dat hoge noorde had je zelfs geen straat verlichting hoor. als je er s nachts reed, kon je alleen maar de lichten van de autos zien, verder was t pikke en pikke donker!
Je kon ECHT je hand voor ogen NIET zien, als de maan niet scheen! Die man liep s avonds ECHT van t huis naar de stallen, met n lampje dat met kerosene gevuld was en in dat huis? was er geen radio, maar van batterijen. geen tv en de telefoon waren partylines!! op deze manier bezochten de boerinnen en boeren mekaar, terwijl men toch in eigen huis verbleef. n Iedere telefoon gebruiker had zijn eigen rinkeltje... en al die andere rinkeltjes waren van anderen. Men wist precies, WIE? WIE belde! En je kon ook echt NIET stiekem meeluisteren. Op de ene of andere manier, wisten die dametjes dat!

hiih, NOG zie ik in gedachten die telefoon operator in Bancroft zitten, voor dat bord met al die draden. Als je iemand wilde bellen, nam je de telefoon v/d haak en dan kreeg je haar en je vertelde aan haar, wie je wilde bellen dan werd je zo door verbonden. En als eriemand naar de grote stad ging bellen? wel ik kan je verzekeren dat al die boeren die mijlen ver van mekaar woonden? OOK meeluisterden!

ah! en DAT was ALLEEN maar 40 jaar geleden! West-Europa was al heeeel wat moderner dan men hier in de binnenlanden was! Wat er NU niet allemaal is!

Electriciteit. water is nog steeds van de well, maar er zijn nu allerlei machientjes die electrisch gaan en dus heb je modernere keukens en badkamers. maar toch zie je overal NOG die outhouses. zoals die poephuisjes genoemd werden! De pot werd toen niet voor plantjes gebruikt, zoals die nu is, als n sierpot. indertijd stond die ECHT in de slaapkamers...voor s nachts of zelfs ook wel voor overdags in de wintermaanden.

EH! ik kan me zelfs die buckets om n grote boodschap in te doen, binnenshuis, NOG herinneren. Zodat je niet zooo vaak die koude in de winter in moest of voor s nachts... ondanks dat touwtje daar buiten.

Beren wandelden gerust wel rond en soms waren er groepen mannen die die beren bang moesten maken en terug moesten jagen naar de bossen om hun heen of Algonquinpark... herten galore en WAT n gezicht dat was en NOG is....

en dan tot slot al die satelieten die door t firmament heen gingen s nachts. Er waren er niet zooo veel en de noorderlichten. Daar buiten werd t dan zo licht als dag, in de donkere nachten. en zelfs de natuur was stil! en de mens zelf, wist niets nog over t lopen op de maan... of fastfood restaurents. die bestonden toen nog niet.

40 jaar in Canada... WAAR IS de tijd gebleven..... wat ik hier al niet geleerd en gedaan heb.. geen ander zou ZO gek geweest zijn, om DAT te doen. ZEKER niet n stadsmens... en IK? aaah, IK? wist gewoon niet beter, dan dat je dit deed, als emigrant....




door Brush geplaatst op internet
door mij hier geplaatst, iov...
w.