n Indo in Canada - 4

noh meer van die tollol Indo in Canada
17 okt 2008, 01:05

wel, lets see, waar ben ik gebleven. Oh ja, bij de eerste salaris cheque die de bank in moest maar waarvan ik toch ook wat poen nodig had! haha ja dat was dus die Bank of Nova Scotia, op King Street, net voorbij Baystreet. Enfin dat ging goed. Die dame met wie ik dus werkte, nam me erheen. We moesten met de tram gaan, want t was wel n eindje weg vanwaar wij werkten. Enfin, ze liep met mij die bank in. En liep gelijk door naar t kantoortje van de bankmanager. Ik had nergens geen benul van. Ik zag alleen maar dat ze n kantoortje in ging en met n heer ging praten.
Die kwam eruit en vroeg aan me of ik n paspoort bij me had. Ja gelukkig zeg! dat ik indertijd altijd met mijn paspoort rondliep! dus ik had legitimatie en hij maakte dat bankboekje zelf op en gaf me het bedrag dat ik wilde hebben uit mijn bankrekening. Erna ging ik dus altijd naar die bank toe. WAT n bediening.

Ja die dame had me wel eventjes gauw t een en ander hier in Canada, bij gebracht. Het maakt veel verschil, als je n goede zakenrelatie maakte met de bank tellers en vooral de bankmanager. Later in mijn leven zou ik te weten komen, dat zelfs n doodgewone klant zelfs n bankmanager in zijn schoenen kon laten beven. Iets waar ik nogal eens gebruik van ging maken, tierlijk, dat is wel te begrijpen he? hihihi

Enfin, ik werkte daar aan de zuid-oostkant van Toronto. En t was precies naast t tot nu toe nog steeds bekendste en oudste theater in Toronto.

n Heer die n zaak had, die heette: Honest Ed, was dat theater gedoetje begonnen. Ik zou later leren dat t echt iets van de joodse mensen is. Dat naar voren duwen en meedoen van theaters en andere dingen om de mens intellectueel bij te houden en plezier te brengen. Via toneelstukken en clasical music en ga zo maar door.

Meneer Ed Mirvish, was de eigenaar van n discount store en nog andere zaken aangelegenheden. Ik weet niet of hij nu n zoon van emigranten was, of dat ie zelf n emigrant naar Canada was. In ieder geval, wij ontdekten die winkel van hem ook en daar konden we van alles en nog wat heeeeel goedkoop kopen. Zo goedkoop was Hema in NL zelfs niet eens! Dan met kerst, dan kon je in de rij staan voor de winkel en dan gaf hij aan alle mensen n hele hele grote vette kalkoen weg! Vooral mensen die arm waren, stonden al heel vroeg in de ochtend in de rij voor die winkel altijd. Ed Mirvish stond ook bekend om de verjaarsfeestjes die hij gaf, voor zijn eigen verjaardag elk jaar en die buurt waar zijn grote winkel staat heet zelfs Mirvish Village.

Enfin, hij had dus ook dat theatre, dat later omgedoopt zou worden tot: princess of Wales theatre. En dat was natuurlijk ter ere van Princess Diane, de vrouw van de Engelse troonopvolger die later in 1997 zou sterven na n auto ongeluk in Parijs. Nou op n dag kwam ik deruit, om weer, zoals mijn gewoonte was, bij de bakker om de hoek, n zalige punt van n pie te kopen voor mijn lunch. Hierover wat meer later.

Enfin, ik stapte de deur uit en mijn mond viel gelijk open van verbazing maar ook van puur delight. HIER stond er iets voor mijn neus, dat alleen maar in fantasieen van bakvissen (jeetje gebruikt men dat woord of kent men dat woord nog wel in de Nederlandse taal ja?!!) voorkomen. Iets dat ik alleen maar in gangster movies in Nl en later in Canada zou zien!

Er stond n hele grote Ford automobile. Zo eentje van de ouwe tijd. Met chauffeur in uniform. En er kwamen mensen uit die wagen, die lange jurken aan hadden en hoeden en hoge hakken en sudah lah! zelfs de heren waren zooo deftig gekleed. DAT zag ik in die tijd, in NL alleen maar als men ging trouwen of bij de koningin op bezoek ging! Dus dit was PUUR geweldig voor me. Ze hadden van die lange pijpjes in hun handen, die vrouwen dan, niet die heren. En ook hadden ze allemaal zo'n hele hele lange flute met champagne in hun hand... sug sug. ik vergat gelijk dat ik honger had en dat mijn lunchtijd gauw voorbij zou zijn. Ik bleef gewoon dit groepje mensen die vrolijk iets aan t vieren waren tierlijk, met open mond als n tollol aan te gapen! Ik kon mijn genot gewoon niet op! Enfin, ze gingen naar binnen en de chauffeur hopeloos die verknalde mijn hele romantische beeld man, die ik had gekregen hier. Die ging er als n slampamper bijhangen en stak n grote stinkende sigaar op. Wah, deze, ik zwaaar teleur gesteld en ging toen maar naar die bakker daar in de buurt. Ja die bakker, hihihi. je ging gewoon dood van de honger, als je s ochtends op weg naar t werk, al die lekkere bakluchtjes rook die er uit de schoorsteen van die bakkerszaak naar buiten lekte. Dus voor je naar t werk ging, stapte iedereen daar naar binnen en kon je voor 5 cent!!!!!!!!!! (DAT?!!??? BESTAAT!!! gewoon niet meer!)n kleine beker met koffie kopen, met dubbele suiker en dubbele melk en n bolletje, zo lekker warm met echte, hele echte boter erop, kopen. Gelukkig maar dat ik n mager en schriel en armzalige bouw had, anders was ik zo wie zo al die maanden dat ik daar werkte, papdik geworden man.

Enfin, met lunchtijd, ging ik daar altijd heen, want ik had in NL al gelezen in Engelse verhalen, dat Engelsen veel pies eten. Dus ik wilde elke pie die er in die zaak te koop was, proeven. En jaaa, t was zooo goedkoop he? dat je al met een punt van n pie, goed vol zat. Ik kan NU geen pie meer zien of uitstaan. EN? ZO goed als dat deeg van die pies smaakten, nee hoor dat kan je in maar weinig winkels nu krijgen of proeven. De enige die precies zo die goede deeg weet te maken is de Iers-Canadese vrouw van mijn jongste zwager.

Enfin, er waren hartige pies en zoetige pies. Mensekinderen, zelfs pies daar gegeten die men nu niet eens meer maakt! Dan verkochten ze ook nog ander lekkers, zoals bv Scots eggs.. sug sug. zaaalig zijn die en DIE zijn NU ook niet meer te krijgen. Dan hadden ze zo iets als n andere pie, die was kort en dik en dat vlees daarbinnenin, was erg spijzig en hartig. Vergeet altijd de naam ervan, hopeloos is dat, als je door maar namen van dingen,plaatsen en mensen vergeet hoor. Erg vervelend en onhandig. Waneer t weer komt naar boven, dan is t alweer te laat tierlijk. Altijd gaat dat zo he?

Zo dus ze hadden die pies, zoetige en hartige en die Scots eggs. dat zijn hard gekookte eieren met n hartige gemalen vlees omhulsel die lekker krokant is... En dan ook nog andere lekkere dingen. Ik kocht t meeste niet die zoetige pies, meer die hartige en spijzige. Wanneer ik moest overwerken? dan werd t avond eten altijd door de zaak betaald. Dus je mocht kiezen. En omdat wij t geld nodig hadden, werkte ik altijd door tot half 8 dan kreeg ik vrij eten. En men wist al, voor Vicky kan je beter maar iets hartigs van die bakker halen, dan is ze zoet. hihihi....

Enfin het was November 1968 en we keken de herfst dus aan en de winter. Dus wij, gingen naar een van DE grootste zaken hier, naar de basement, zoals men dat noemde. Dat is t gedeelte van n zaak, tenminste ZO was t indertijd. Dat je in de basement van winkels zoals Sears (in de VS is dat Sears-Roboek or Robuck...) en Eatens, kleren goedkoper kon krijgen. Dat waren kleding al niet meer in de mode, maar nog heel goed. OF kleding speciaal goedkoop gemaakt voor arme mensen. Want de kleren van si Honest Ed, vond ik maar TE erg. Jaaa het was goedkoop, maar je droeg t een keer en dan viel t al uitmekaar, dus hoef maar niet.

Tot zijn grote vreugde, ontdekte mijn man dat hij nog steeds, ondanks dat ie al 2 anaks had, nog steeds in de jeugdkleding kon gaan. Dus dat bespaarde ons ook weer geld, met de belasting die hier bovenop alles en nog wat, betaald moet worden. JA die belasting! Dat was iets waar we echt aan moesten wennen, en snapten er voor lange tijd niets van, dat de belasting voor goederen niet gewoon in de prijs was inbegrepen.

Enfin, ik viel ook nog ns met mijn neus in de boter met de winterschoenen voor de kinderen en mezelf!

Want toen ik nog in NL woonde, had ik eens n artikel en fotoos gezien van t Deense koningspaar, die in Groenland, dat dus aan t Canadese continent grenst en dat tot Denenmarken behoort, daar aan winterkleding droeg.

Ze hadden nl. die hoge winterlaarzen aan, die van zeehonden vacht gemaakt was en DIE schoenen, stond erop, waren DE enigsten die je moest dragen aan die kant van de oceaan. Daar ik altijd erg van bevroren voeten in NL had geleden, keek ik dus hier naar uit. EN? Ik? viel met mijn neus in de boter! Zowel voor de jongens als mezelf, kon ik n goed paar vinden!
Dan was er nog iets heerlijks met die schoenen. Er zat n 2 cm dikke binnenschoen in, die van felt gemaakt was. Dus kon niet beter. Want Canada, naar mijn ''weten'' zou dus hele koude winters hebben.

Enfin, die winter was ik door en door warm hoor. ZO, warm gekleed, kon je gewoon NIET zijn in NL noch zelfs was t ook maar ergens te koop. Ik vertelde dat op t werk aan die dame, die voor mijn banking toch? had gezorgd. En zij vertelde me, dat in Canada de voering anders is dan in andere landen. Men deed er shammies in... shammies, wat is dat nu weer. Toen op n dag we samen buiten wandelden, wees ze t me aan. Ik kon mijn ogen niet geloven! Shammies, ontdekte ik waren tzelfde als zeemlappen in NL! jaaa, DAT is leer! Maar je voelde het niet als je het droeg. Alleen? heb ik haar bewering nooit getest. WEL weet ik van latere jaren dat ik eens n jas binnenste buiten had gekeerd en ik zag er geen zeemlappen in hoor! pfff. belaasterd ikke. Maar WEL, tot op de dag van vandaag, vind ik de winterjassen in Canada en de VS heel wat warmer dan in NL.

Verder hebben wij hier in Centraal Canada, natuurlijk n land klimaat. Dus hete droge zomers en hele koude maar droge winters. En mensekinderen, dit was in de jaren dat er veeeel sneeuw viel. Zulke hoge sneeuw had ik van mijn leven nog nooit gezien in NL. MAAR! we vonden het hardstikke geweldig die hoge sneeuw en nou jaa, als de kinderen buiten speelden, dan waren ze nog lekker warm. Alleen hun wantjes ja daar moest ik wat aan doen. En vond al heel gauw in die basement department van Sears wanten die niet alleen dubbel waren maar zelfs zooo dik, dat mijn kinderen nooit aan koude handen hebben geleden. Tenminste niet zoals ik dat in NL heb geleden!

De huizen centrale verwarming is ook weer heel anders dan in NL. HIER is de verwarming, het hete en koude water en de electrisiteit die je hier gebruikt en de verwarming is bij de huur in begrepen EN tv en radio kijken en luisteren? was GRATIS!

Enfin, hier zaten we dus in downtown Toronto. En mijn man vertelde me op n dag dat hij chinatown had ontdekt en dat we daarheen moesten om alles te bekijken. Het leek Indie wel, vertelde hij me en misschien? konden we daar ook n baal met rijst kopen.

Dus wij erheen lopen. Man, TOEN liepen we overal naar toe! We waren nog zo ECHT gollans seh! Want in NL liep je toch overal naar toe, tenzij je n fiets of n brommer had? Maar heel weinigen hadden n auto en zij die t hadden, verdienden natuurlijk hardstikke goed. Wel, nu, DAT was NIET het geval met ons. Want wij hadden t maar heel arm in Nederland.

Enfin, WAT n gevoel dat was voor mij. Ik ben altijd iemand geweest die mijn gevoelens voor mezelf hield. Je moet me eigenlijk heel goed kennen, om te weten, dat als ik ergens van geniet? dan word ik hoe langer hoe stiller.

Dus daar kwamen we in Chinatown aan en ik kan me eigenlijk niet zooo veel van die chinese zaken in ons ouwe Betawie herinneren. Wat ik me wel van toen vroeher in Indie kan herinneren zijn de restaurents, waar mijn ma me heen sleepte, n poppenzaak op passer baru en de markten. Zoals passer senen op weg van t huis van mijn oom die in Kramat woonde naar de kamers die mijn moeder op Gunung Sarih huurde. Na ja, wat wil je, het was altijd zo bloedheet man en ik viel altijd in slaap daar achter in dat mandje op de fiets of in dat mandje voor op de fiets van mijn maatje.

Enfin, man oh man, wat n verschil het was daar in Chinatown, vergeleken met de rest van de stad Toronto.

Het was een van de eerste belangrijke dingen die me opvielen toen ik hier in Canada aankwam. Zelfs daar in Montreal, waar het vliegtuig landde en waar we op n klein stationnetje de trein naar Toronto namen die dag in Junie 1968. Overal waar je maar ook gaat in dit land? je kon vroeger van de straten letterlijk eten. Zo schoon is t hier. NU dat er meer emigranten zijn, uit Oost Europa en uit Azie, South America en Africa, laat t soms wel te wensen over. MAAR! in Toronto? is men daar n tijdje terug n campagne mee begonnen. Dat vooral de chinesen daar in downtown Toronto moeten schoonmaken.

Een paar weken geleden, ik grijzen voor de tv. Want wat wil nu het geval? dat er ratten gevonden zijn, die hardstikke vrolijk zo maar in t raamkozijn van de restaurents, lekker zitten te zonnen, of zelfs zo maar aan tafel omhoog klimmen bij de klanten en van de borden mee eten. hihihi. ECHT iets chinees dacht ik. Wat wil je ook. De mensen komen hier uit andere landen met hun zeden en gewoonte en manieren van doen en laten, zoals men dat daar deed. Dus n ratje hier of daar? nou die doet toch geen mens kwaad? Daarbij? wie weet he? kon een zo'n ratje, wel eens lekker gepangangd worden, lekker toch? voor BBQ vlees in de bamie of met de brocolli? hihiih. Enfin, die zaak is tijdelijk gesloten. Maar de reporter merkte wel op, dat er nu grote schoonmaak gemaakt wordt in Chinatown.

Dus zoals geseh, wij naar chinatown.. wah, WAT heb ik rondgekeken. We gingen naar huis met volle zakken. Bij t vertrek erheen had mijn man al gezegd, we nemen maar de bundlebuggy mee, Je kunt nooit weten toch? wat we gaan kopen? Dus de jongste in de duitse wandelwagen, waar ook nog de oudste in pastte en wij naar chinatown.

Ik had nog nooit n winkel gezien, waar er zo maar in de ramen, gebarbequde eend en varkens hingen. We keken onze ogen uit. OOK zag ik er van alles en nog wat, dat ik sinds ik Indie als kind verlaten had, niet meer had gezien. NIET in NL op de markt of in de winkels. Sudah, ik was zooo in mijn sas erover! EINDELIJK kon ik dus al die gerechten maken die in mijn kookboeken stonden en die ik in NL nooit kon kopen. Het was er toch niet te koop toen?

OOK dat ik durian zag en rambutan. en sudah, noem maar op. Begrijpelijk natuurlijk is dat we al gauw dit en dan dat kochten en voor we t wisten, was de bundlebuggy vol. EN? wij moe man. Je krijgt gewoon honger en dorst als je al die lekkere luchtjes ruik en al dat lekkers ziet liggen. Dus wij n restaurent derin. Met de anaks. Wah leuk hoor. Want men kwam met n paar stoeltjes aandragen die zo maar in normale etenstoelen gezet konden worden en daar gingen de kinderen dan in/op.

Nou toen kwam er n probleem, want die tjinahs, verstonden alleen maar chinees.... maar geen engels. DAT kwamen we al gauw te weteen, doordat degene die ons bediende, mij niet verstond. want zoals gewoonlijk moest ik dus weer mijn mond opendoen, Want mijn man deed dat nooit! Doordat die man ons niet verstond? kreeg ik op n gegeven moment n heeeele luide vraag. Het werd als het ware in mijn oor en mijn gezicht geschreeuwd! Het ging zo: HE? Ik viel zowat van mijn stoel van schrik en verbazing. Want zo iets had ik van mijn leven niet meegemaakt. Alleen kon ik me dat nog wel van Indie herinneren. Wah ik keek verbrouwereerd en mijn man lachte zich kapot naast mij. Wat de hele situatie natuurlijk geen goed deed... en die kelner, of beter bedienaar, want in NL draagt n kelner vroeger n soort uniform, maar hier niet hoor. Dat was ook weer zo iets. Als je hier n restaurent in kwam, dan waren de meesten die je kwamen bedienen echt niet in n soort uniform gekleed, zodat je kon weten wie de kelners of kelnerinnen waren. Enfin. al met al, we kregen ons eten, maar ze waren niet al te happy met mij. Want ja ja... dit IS/WAS oud China in Canada en n vrouw heeft maar zich achter n man te schuilen toch? NIET n bestelling gaan plaatsen voor t familie eten. Alles werd met mijn man nagecheckt of t inderdaad wel allemaal goed was, wat ik aan hem zei we wilden eten.

Nou ik moet zeggen, het smaakte zooo goed! Het leek ECHT alsof we in Indie waren. sudah, na al die jaren hier? Proef ik dat eerste restaurent eten nog.

Nou moet ik zeggen dat je overal in de stad toch wel kleine kraampjes zag staan. Waar chinesen hun vercanadeesde versie verkochten.. MAAR! Als je DAT ging bestellen? aduh, hopeloos, die ketjap was de zoute ketjap van de chinees en de hele nassi goreng smaakte hopeloos. We leerden al gauw, dat als we lekker eten wilden eten, dat we maar beter helemaaal naar Chinatown konden traipsen.

Sudah, op n dag, lachten we ons n kriek. We waren in n winkel en we liepen eruit. En opeens die winkelier, hij aan t schreeuwen tegen ons. We begrepen hem niet en we bleven stilstaan en keken mekaar aan. En daar aan de achterkant, stond die man op en neer te danzen en wees (naar wij dachten) naar ons. WAT bleek? hihihi, hij WEES naar de grond voor ons. En opeens drong t tot ons door, doordat een van onze zonen opeens in t Nederlands aan ons begon te zeggen: Mammie kijk daar op de grond, n beest is op weg naar jou toe! Dus wij keken naar beneden en ja hoor. Daar was er n krab op weg naar mij toe! Ik grijnzen natuurlijk en mijn man ook. Alleen een Canadees die net achter me stond, gaf n gil en ging ervandoor. En die chinees ondertussen was naar ons toe gedanst en greep die krab beet en zei in gebrekkig engels tegen ons: VElly expensive! cost a lot a LOT of money!!! sudah lah, wij die winkel deruit en we hebben ons er jaren en jaren erna nog goed mee ge amuseerd. Tenminste? IK wel! NU? na al die jaren? dit weer voor me te zien? Heb ik NOG DE grootste lol!

wordt vervolgd!